بسم الله الرحمن الرحيم
Latin urufatında oqumaq
Эй Аллахнынъ къуллары! Мусульман уммети, ернинъ гъарптан шаркъына къадар, буюк ве мубарек мусафирны интизар этеркен, буюк куннинъ арефесиндедир. Бу сабырсыз бекленильген мусафир, — Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бизлерге Къур’анда хабер эткени, мубарек Рамазан айыдыр:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَان
«Рамазан айы инсанларгъа ёл косьтериджи, догърунынъ ве догъруны эгриден айырувнынъ ачыкъ делиллери оларакъ Къур’ан эндирильген айдыр».
(«аль-Бакъара», 2:185).
Эй Аллахнынъ къуллары! Бу айтылгъан ай берекет ве рахметнен толудыр. Бу ораза айы, бу намаз айы, бу гедже къылынгъан намазлар айы, бу Къур’ан окъулгъан ай, бу Юдже Аллахны чокъ анъылгъан ай, бу истигъфарнен Юдже Аллаха мураджаат этильген ай, бу, инсан даа зияде джёмерт оладжакъ ай, бу садакъа айы, фукъарелерни ашатыладжакъ ай, бу хайрие айы – бу айда сайысыз хайыр ве берекет бардыр, бу айда инсан ичюн балабан келиш къазанмагъа имкян бардыр.
Онынъ ичюн мусульмангъа бу Рамазан айыны Юдже Аллахкъа энъ гузель ибадетте кечирмек ичюн, онъа азырланмакъ керек. Имам аз-Зухри (Аллахнынъ рахметинде олсун) деди: «Не заман Рамазан айы келе, бу Къур’ан ве ашатыладжакъ (ораза туткъанларны ве фукъарелерни) айдыр». Бу тек Къур’ан айы ве ораза туткъанларны ашатыладжакъ айдыр. Инсаннынъ къальби тек Юдже Аллахr]а тараф ёнельмек керек, къалгъан эр бир шейден чекильмек керек. Бу мубарек ве буюк ай кельгенинен, Пейгъамберимиз ﷺ сахабелерине хабер эте эди ве оларны тебриклей эди:
«Сизлерге берекетли, мубарек Рамазан айы кельди. Юдже Аллах сизлерге бу айда ораза тутмакъны, бу айны оразанен кечирмеге эмир этти. Бу айда Дженнет къапулары ачыла ве Джехеннем къапулары къапала, шейтанлар исе бугъавларгъа зынджырланалар».
Бу айнен къулланмагъа тырыш, чюнки о мубаректир, онда берекет бардыр: эм вакъытында, эм де бутюн хайыр амеллеринде.
Тюшюнип бакъынъыз, эй Аллахнынъ къуллары! Бу хаберде Пейгъамберимиз ﷺ оларны тебриклей ве айта: «Рамазан айы кельди», демек, Юдже Аллахкъа эн гузель ибадетте кечирмек ичюн бар кучюнъизнен топланынъ. Зира бу айда о къадар бахшышлар бар! Ве бу акъкъында Пейгъамберимиз ﷺ башкъа хадисинде ривает эте:
«Рамазаннынъ биринджи геджеси кельгенинен, шейтанлар ве бойсунмагъан джинлер бугъавланалар, атеш къапулары къапала ве бириси ачылмай. Ве терсине, Дженнетнинъ бутюн къапулары ачыла ве оларнынъ бириси къапалмай. Ве деллял давет эте: “Эй хаыйыр япмагъа истегенлер – тырышынъ! Эй зулюм япмагъа истегенлер – озь ниетинъизден ред этинъ” Рамазан айында Юдже Аллахта Джехеннем атешинден азат этиледжеклер бар».
Субхана-Ллах! Бакъынъыз Юдже Аллах бу ораза ве намаз айыны не къадар хайыр ве рахметнен сайгъы корьсетти. «Дженнет къапулары ачыла», деп айтылгъан. Бу не демек? Бу бизлер ичюн чокъ, ихляслы оларакъ, хайыр амеллер япмагъа костериштир, фырсатнен къулланып, гюнахларымызгъа тёвбе япмакъ, гюнахнен Аллахнынъ сёзюнден чыкъмакътан узакълашмакътыр. Бу Юдже Аллах севген шейлернен Онъа къаршы ёнельмеге фырсаттыр. Арекет этмек керек! Эй хайыр истеген Аллахнынъ къулу, арекет эт! Чюнки, эгер сен шимди, Юдже Аллах тарафындан о къадар чокъ фырсатлар олгъанда арекет этмесенъ, не вакъыт арекет этеджексинъ?! Шимди дегиль исе, не вакъыт сен Юдже Раббинъе тёвбе япаджакъсынъ?!
Онынъ ичюн Пейгъамберимиз ﷺ деди:
«Рамазан айы келип кечкен, амма багъышланмагъан инсанны башына ашшагъы вазиет кельсин».
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) санъа Онынъ огюнде тёвбе япмагъа ве багъышлав къазанмагъа имкян бере, сен исе, озь ёл шашырмакъларынъда, къачырмакъларынъда, эгленджилеринъде яшамагъа девам этесин. Къана тири кальплер?! Къана Юдже Аллахкъа ёнельген кальплер?! Биз, Юдже Аллахнынъ, бизлерге яшап етмеге насиб эткен айнынъ фиятыны, онемини бильмек керекмиз.
Эй Аллахнынъ къуллары, Аллахнынъ рахметлери чокътыр, ве биз пек аз тюшюнген Аллахнынъ рахметлеринден бириси, бизге о Рамазан айына яшап етмеге имкян бергенидир. Сиз тесавур этмейсиниз, бу не къадар буюк рахметтир, чюнки не къадар инсан кечкен Рамазандан бу Рамазангъа къадар яшап етмеди, оларда энди бу фырсат ёкъ.
Онынъ ичюн Пейгъамберимиз ﷺ дей: «Аранъызда энъ гузелинъиз – бу узакъ омюр ве хайыр амеллеринъиз олгъан кимседир».
Эгер Юдже Аллах сенинъ омюринъни даа бир сенеге узайтты ве санъа фырсат берди исе, Онъа бу фырсат ичюн шукюр эт.
Хадисте Пейгъамберимиз ﷺ хабер этти, эр геджеде (коктен) деллял мураджаат эте. Эбет, биз оны эшитмеймиз, амма биз бунъа инанмакъ керекмиз. «Эй хайыр истеген кимсе (хайыргъа ёнельген кимсе), арекет эт!» — бу ораза вакъытыдыр, бу намазлар вакъытыдыр, бу Юдже Аллах огюнде тёвбе вакъытыдыр. «Эй зулюм истеген кимсе, озюнъни тут!» — ярамайдан озюнъни тут, гюнахларны ред эт ве Юдже Аллахкъа ибадет этмеге ёнель.
Эй кальби тири олгъан инсан, Пейгъамберимиз ﷺ айткъаныны эшит: «Юдже Аллахта бу айнынъ эр геджесинде, Джехеннем атешинден къуртуладжакъ кимселер бардыр». Субхана-Ллах! Тюшюнип бакъынъыз, не къадар рахмет: эр геджеде Юдже Аллах инанларны бир парчасыны Джехеннем атешинден къуртара. Эгер санъа, агъыр къасталыкъкъа огърадынъ деселер, къоркъунчлы тешиш къойсалар, сонъ исе санъа деселер: «Сен дурус экенсинъ», не къадар балабан къуванч сен дуяджакъсынъ! Бу тек дюньявий къасталыкътыр. Эгер инсангъа олюм джезасына къарар чыкъарсалар, сонъ исе афу этильгени акъкъында хабер этселер, инсаннынъ дурумы насыл оладжакъ, не къадар айтып олынмагъан къуванч оладжакъ! Бу хадисте айтылгъанына фикир этиниз! Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) сенинъ бойнынъны Джехеннем атешинден къорчалай! Эй Аллахнынъ къулу, инан, сен бу атешке сабыр этип оламасынъ. Эй Аллахнынъ къулу сенинъ теринъ бунъа чыдап оламаз. Онынъ ичюн, козьлеринъде яш иле, Юдже Аллахтан азат этильгенлерден олмакъны сора, Джехеннем атешинден азат олмагъа къарар имзалангъаныны сора, чюнки бу эр геджеде олып кече.
Бу айнынъ дигер фазилетлерини алсакъ, Пейгъамберимиз ﷺ деди:
«Ким де ким, Юдже Аллахнынъ мукяфатына инанып (биринджи шарт) умют этип (экинджи шарт) Рамазанда ораза тутса, онынъ бутюн кечмиш гюнахлары афу этиледжек».
Тесавур этиниз, Юдже Аллахнынъ багъышлавыны къазанмакъ, бу насылдыр; яни Юдже Аллах сени бу гюнахлар ичюн джезаламайджакъ, сен Онынъ ризасы ичюн ораза тутсанъ, О сенинъ гюнахларынъны къапатаджакъ.
Дигер хадисте ривает этиле:
«Ким де ким Рамазан айында иманнен ве умютнен гедже намазларыны (теравих намазларыны) къылса, Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) онынъ бутюн кечмиш гюнахларыны афу этеджек».
Ондан гъайры, Рамазаннынъ фазилетлеринден – бу ораза. Ораза – бу адий ибадет дегиль, бу Юдже Аллахта онемли бир ибадеттир. Бу акъкъында Пейгъамберимиз ﷺ деди:
«Улу ве Къудрет саиби Аллах деди: “Адем огълунынъ эр бир амели озю ичюн япыла, оразадан гъайры, акъикъатен, о Меним ичюн, ве о ичюн Мен береджем”».
Девамында исе Пейгъамберимиз ﷺ дей:
«Ораза къалкъандыр, ве о куньлерде ораза туткъан кимселер айып шейлерден узакълашсын ве сесини юксельтмесин. Эгер исе оны бир кимсе сёгюп башласа яда оннен тартышмагъа истесе, бойле инсангъа десин: “Акъикъатен, мен оразалым!” Мухаммеднынъ руху олгъан къолнен емин этем, Юдже Аллах ичюн ораза туткъан кимсенинъ агъзындан кельген къокъу, мисктен даа хоштур, ораза туткъан кимсе эки къуванч дуя: о ифтар япкъанында къувана, ве (ораза туткъаны ичюн) озь Раббисинен корюшкенде къуванаджакъ».
Башкъа хадисте Пейгъамберимиз ﷺ хабер эте, инсаннынъ эр бир амели ичюн, Юдже Аллах он къаттан едиюз къаткъа къадар зияделештире, оразадан гъайры, ве Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
«О (ораза) – Меним ичюн. Ве онынъ мукяфатыны Мен айрыджа береджем».
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Миннетдардыр, онынъ ичюн санъа мукяфатыны эсапсыз береджек.
Сахабелерден бириси ривает эте: «Мен эшиттим насыл Пейгъамберимиз ﷺ деди:
«Ким де ким Аллах ризасы ичюн ихляслы оларакъ бир кунь ораза тутса, онынъ юзюни Юдже Аллах Джехеннем атешинден етмиш йыл узакълыгъына узакълаштыраджакъ»».
Бир кунь ораза ичюн Юдже Аллах инсаннынъ юзюни Джехеннем атешинден етмиш йылгъа узакълаштыра!
Эй Аллахнынъ къуллары! Оразасыны бозгъан кимсе ичюн, оразагъа эмиет бермеген кимсе ичюн, Юдже Аллахын тарафындан шиддетли азап азырлангъандыр. Терсине насыл ола билир, бу диннинъ шартларындан бирисидир! Аби Умама, Пейгъамберимизден ﷺ эшиткенини ривает эте:
«Бир заман, мен юкълагъан вакъытымда (пейгъамберлернинъ руйясы – бу Юдже Аллахтан вахийдыр), эки киши кельди, мени къолумдан тутып алып кеттилер. Сонъ исе биз тизини тюбюнде чантырына асылгъан инсанларгъа кельдик. Оларнынъ агъыз кошелери йыртылгъан эди ве о кошелерден къан акъка эди».
Сонъ исе Пейгъамберимиз ﷺ бу инсанлар акъкъында сорады: «Бу инсанлар кимлер?»
Мелеклер онъа бойле джевап бердилер: «Бу ораза вакъытында ифтар вакъыты кельмесинден эвель, агъыз ачкъан кимселердир».
Аллах Буюктир! Бу, ораза туткъан, амма ифтар вакъыты кельмеден агъыз ачкъан инсанларгъа оладжакъ джеза. Ойле исе, асла ораза тутмагъан ве бу буюк ибадетке эмиет бермеген кимселернинъ алы не оладжакътыр?!
Онынъ ичюн, эй Аллахнынъ къуллары, биз эпимиз Юдже Аллах бизлерге яшап етмеге насиб эткен бу оразагъа, бу Рамазан айына азыр олмакъ керекмиз. Биринджиден, биз оразамызны кереги киби тутмакъ керекмиз; экинджиден, оразаны Юдже Аллахкъа зикр этмекнен яраштырмакъ ве толдырмакъ керекмиз. Бу айда даа зияде Юдже Аллахны анъ, чюнки Пейгъамберимизден ﷺ сорадылар:
«Ораза туткъанларнынъ къайсы бири даа зияде мукяфат къазана?»
О ﷺ бойле джевап берди:
«Бу Юдже Аллахны даа зияде анъгъан кимселер».
Юдже Аллахны зиядедже анъынъыз, оразанъызны яраштырынъыз! Бу айда намазларынъызгъа даа зияде дикъкъат этинъиз! Биринджиден бу бизим фарз олгъан намазларымыз. Намазларынъызны ихляслы оларакъ, Юдже Аллах ризасы ичюн къылынъыз, бу бош намазлар олмасын, не вакъыт инсан намазгъа кире ве онынъ фикирлери тайын олмагъан ерге «учип кете». Сонъ исе суннет намазларынъызгъа, фарздан эввель ве сонъ олгъан намазларгъа мукъайт олунъыз. Ве эльбетте бу гедже намазлары (теравих намазлар): оларны джемаат иле къылынъыз, оларны ихмал этменъиз. «Сонъки он кунь кельсе япарым», деменъиз. Ёкъ,оларны биринджи кунюнден япынъыз.
Затен, бу айда озюнъизге Рамазан айнынъ бутюн ибадетлерини къаплап аладжакъ бир программа япынъыз: эм ораза, эм зикирлер, эм истигъфарлар, эм дуалар (чюнки бу дуа айыдыр), эм Къур’ан окъумакъ (чюнки бу Къур’ан айыдыр). Озь программанъызгъа эр кунь Къур’ан окъуладжагъыны коюнъыз, ана-бабагъа айрыджа гузель давранмакъ, ораза туткъанларны, фукъарелерни ашатмакъ, садакъа таркъатмакъ. Бу айда ибадетинъиз къулан олсун.
Айрыджа дикъкъат этинъиз, эй Аллахнынъ къуллары, оразанъыз олмайджакъ гюнах сёзлер ве амеллер иле, джаиль табиат иле бозулмасын, чюнки оразанынъ макъсады… Оразанынъ макъсады неде? Ашамамакъ ве ичмемек – будыр оразаны макъсады, деп тюшюнесинизми аджеба? Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) деди:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون
«Ораза сизден эвель келип-кечкен умметлерге фарз къылынгъаны киби, сизге де фарз къылынды. Умют этилир ки, такъвалы олурсыныз».
(«аль-Бакъара», 2:183).
Оразанынъ макъсады тек ашамамакъ ве ичмемек дегиль, такъва къазанмакъ ве оны къавилештирмектир, оны косьтермектир. Чюнки биз бу истеклеримизни, арзуларымызны Юдже Аллах ризасы ичюн къалдырамыз, рухий котерильмек ичюн къалдырамыз, къальблеримиз кокке котерильмеси ичюн, о тёпеге тырышмасы ичюн, Юдже Аллахнынъ мелеклерине бензеп, темизлик къазанып Юдже Аллахны анъмакъ ичюн. Булар эписи джаиль табиатнен насыл бир ерге келе билир? Ораза тута, ве айни заманда сёгюне, пис сёзлер айта, озюни джаиль оларакъ алып бара, къычыра, ошекнен ве пис сёзлер айтмакънен огъраша. Пейгъамберимиз ﷺ исе деди:
«Ким де ким (ораза вакъытында) гюнах амель ве сёзлерни къалдырмаса, Юдже Аллах онынъ аш ве сувны ред этмесинде мухтадж дегильдир».
Юдже Аллах сенинъ гюнах ишлеп ве айни заманда ач олманъда ве сувсаманъда мухтадж дегиль.
Онынъ ичюн, эй Аллахнынъ къуллары, бу айгъа азыр олып кирмек керек. Ораза айына азырлыкъ, айры эрзакълар алмакъ киби дегильдир, Рамазан ичюн айры емеклернинъ рецептлерини сораштырмакъ дегильдир, айры бир программа тапып чыкъармакъ, къайсы кунь кимде топлашаджамыз дегильдир, айры топлумлар япмакъ, эгленджилер япмакъ дегильдир. Ёкъ, базылары тюшюнген киби, бу Рамазан айына азырлыкъ корьмек дегильдир. Салих къулларнынъ Рамазан айына азырлыгъы, бу олар къальблерини, азимкярлыкънен, бу айны келишини биринджи дакъкъасындан Юдже Аллахкъа якъынлашмагъа азырлайлар.
Биз Юдже Аллаха энъ гузель ад ве юксек сыфатлары иле ялварамыз, бизге бу мубарек айгъа яшап етмеге насиб этсин, ве бу айны энъ гузель ибадетлерде ве Юдже Раббимизге къулукъта кечирмеге насиб этсин. Ве, унутманъыз, сиз ибадет ичюн яратылдынъыз, Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) сизни бу ичюн яратты.
Сизде сабыр олмадан ибадетлеринъиз хакъ ибадет олмаз, чюнки сабр — иман ичюн баштыр. Эпимиз бильгенимиз киби, сабр учь чешиттен ибареттир:
Аллахнынъ эмир эткенини ерине кетирмекте сабр.
Аллахнынъ ясакъ эткенинден узакълашмакъта сабр.
Аллахнынъ язысына сабр.
Рамазан айнынъ оразасы бу учь чешит сабырдан ибареттир. Санъа Юдже Аллах бу айда эмир эткенини ерине кетиресинми? Эбет. Сен ясакъ олгъан шейлерни ред этесинми? Эбет, ондан гъайры, башкъа вакъытта ясакъ олмагъан шейлерни биле ред этмек керексин. Сен ачлыкъны ве сувсамакъны сабр этмек керексинми? Эбет, эсасы бу язнынъ узун ве сыджакъ куньлеринде. Эбет, онынъ ичюн сабырнынъ учь чешити. Сиз билесизми насыл Пейгъамберимиз ﷺ Рамазан айыны адландырды? О ﷺ бу айны сабр айы деп адландырды (шахру с-сабр). Бу сабр мектеби. Келинъиз биринджиден озюмизни сабыргъа чекейик, сонъ исе эв сакинлеримизни, апай ве эвлядларымызны бу айны сабырнен ибадетте кечирмеге давет этейик. Сахабелернинъ юфакъ балалары биле бу айда ораза тута эдилер, оларны бу айны сабырнен ибадетте ве оразада кечирмек ичюн чешит тюрлю оюнджакъларнен эглендире эдилер. Онынъ ичюн ораза ичюн о къадар сайысыз мукяфат азырлангъан, чюнки бу ай ораза ве сабыр айы, Юдже Аллах исе дей:
إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَاب
«Ялынъыз сабыр эткенлерге мукяфатлары эсапсыз оденеджек».
(«аз-Зумар», 39:10).
بسم الله الرحمن الرحيم
Mubarek Ramazan ayı yaqınlaşmaqta
Ey Allahnıñ qulları! Musulman ümmeti, yerniñ ğarptan şarqına qadar, büyük ve mubarek musafirnı intizar eterken, büyük künniñ arefesindedir. Bu sabırsız beklenilgen musafir, — Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bizlerge Qur’anda haber etkeni, mubarek Ramazan ayıdır:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَان
«Ramazan ayı insanlarğa yol kösterici, doğrunıñ ve doğrunı egriden ayıruvnıñ açıq delilleri olaraq Qur’an endirilgen aydır».
(«al-Baqara», 2:185).
Ey Allahnıñ qulları! Bu aytılğan ay bereket ve rahmetnen toludır. Bu oraza ayı, bu namaz ayı, bu gece qılınğan namazlar ayı, bu Qur’an oqulğan ay, bu Yüce Allahnı çoq añılğan ay, bu istiğfarnen Yüce Allaha muracaat etilgen ay, bu, insan daa ziyade cömert olacaq ay, bu sadaqa ayı, fuqarelerni aşatılacaq ay, bu hayriye ayı – bu ayda sayısız hayır ve bereket bardır, bu ayda insan içün balaban keliş qazanmağa imkân bardır.
Onıñ içün musulmanğa bu Ramazan ayını Yüce Allahqa eñ güzel ibadette keçirmek içün, oña azırlanmaq kerek. İmam az-Zuhri (Allahnıñ rahmetinde olsun) dedi: «Ne zaman Ramazan ayı kele, bu Qur’an ve aşatılacaq (oraza tutqanlarnı ve fuqarelerni) aydır». Bu tek Qur’an ayı ve oraza tutqanlarnı aşatılacaq aydır. İnsannıñ qalbi tek Yüce Allahr]a taraf yönelmek kerek, qalğan er bir şeyden çekilmek kerek. Bu mubarek ve büyük ay kelgeninen, Peyğamberimiz ﷺ sahabelerine haber ete edi ve olarnı tebrikley edi:
«Sizlerge bereketli, mubarek Ramazan ayı keldi. Yüce Allah sizlerge bu ayda oraza tutmaqnı, bu aynı orazanen keçirmege emir etti. Bu ayda Cennet qapuları açıla ve Cehennem qapuları qapala, şeytanlar ise buğavlarğa zıncırlanalar».
Bu aynen qullanmağa tırış, çünki o mubarektir, onda bereket bardır: em vaqıtında, em de bütün hayır amellerinde.
Tüşünip baqıñız, ey Allahnıñ qulları! Bu haberde Peyğamberimiz ﷺ olarnı tebrikley ve ayta: «Ramazan ayı keldi», demek, Yüce Allahqa en güzel ibadette keçirmek içün bar küçüñiznen toplanıñ. Zira bu ayda o qadar bahşışlar bar! Ve bu aqqında Peyğamberimiz ﷺ başqa hadisinde rivayet ete:
«Ramazannıñ birinci gecesi kelgeninen, şeytanlar ve boysunmağan cinler buğavlanalar, ateş qapuları qapala ve birisi açılmay. Ve tersine, Cennetniñ bütün qapuları açıla ve olarnıñ birisi qapalmay. Ve dellâl davet ete: “Ey haıyır yapmağa istegenler – tırışıñ! Ey zulüm yapmağa istegenler – öz niyetiñizden red etiñ” Ramazan ayında Yüce Allahta Cehennem ateşinden azat etilecekler bar».
Subhana-Llah! Baqıñız Yüce Allah bu oraza ve namaz ayını ne qadar hayır ve rahmetnen sayğı körsetti. «Cennet qapuları açıla», dep aytılğan. Bu ne demek? Bu bizler içün çoq, ihlâslı olaraq, hayır ameller yapmağa kösteriştir, fırsatnen qullanıp, günahlarımızğa tövbe yapmaq, günahnen Allahnıñ sözünden çıqmaqtan uzaqlaşmaqtır. Bu Yüce Allah sevgen şeylernen Oña qarşı yönelmege fırsattır. Areket etmek kerek! Ey hayır istegen Allahnıñ qulu, areket et! Çünki, eger sen şimdi, Yüce Allah tarafından o qadar çoq fırsatlar olğanda areket etmeseñ, ne vaqıt areket eteceksiñ?! Şimdi degil ise, ne vaqıt sen Yüce Rabbiñe tövbe yapacaqsıñ?!
Onıñ içün Peyğamberimiz ﷺ dedi:
«Ramazan ayı kelip keçken, amma bağışlanmağan insannı başına aşşağı vaziyet kelsin».
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) saña Onıñ ögünde tövbe yapmağa ve bağışlav qazanmağa imkân bere, sen ise, öz yol şaşırmaqlarıñda, qaçırmaqlarıñda, eglencileriñde yaşamağa devam etesin. Qana tiri kalpler?! Qana Yüce Allahqa yönelgen kalpler?! Biz, Yüce Allahnıñ, bizlerge yaşap yetmege nasib etken aynıñ fiyatını, önemini bilmek kerekmiz.
Ey Allahnıñ qulları, Allahnıñ rahmetleri çoqtır, ve biz pek az tüşüngen Allahnıñ rahmetlerinden birisi, bizge o Ramazan ayına yaşap yetmege imkân bergenidir. Siz tesavur etmeysiniz, bu ne qadar büyük rahmettir, çünki ne qadar insan keçken Ramazandan bu Ramazanğa qadar yaşap yetmedi, olarda endi bu fırsat yoq.
Onıñ içün Peyğamberimiz ﷺ dey: «Arañızda eñ güzeliñiz – bu uzaq ömür ve hayır amelleriñiz olğan kimsedir».
Eger Yüce Allah seniñ ömüriñni daa bir senege uzayttı ve saña fırsat berdi ise, Oña bu fırsat içün şükür et.
Hadiste Peyğamberimiz ﷺ haber etti, er gecede (kökten) dellâl muracaat ete. Ebet, biz onı eşitmeymiz, amma biz buña inanmaq kerekmiz. «Ey hayır istegen kimse (hayırğa yönelgen kimse), areket et!» — bu oraza vaqıtıdır, bu namazlar vaqıtıdır, bu Yüce Allah ögünde tövbe vaqıtıdır. «Ey zulüm istegen kimse, özüñni tut!» — yaramaydan özüñni tut, günahlarnı red et ve Yüce Allahqa ibadet etmege yönel.
Ey kalbi tiri olğan insan, Peyğamberimiz ﷺ aytqanını eşit: «Yüce Allahta bu aynıñ er gecesinde, Cehennem ateşinden qurtulacaq kimseler bardır». Subhana-Llah! Tüşünip baqıñız, ne qadar rahmet: er gecede Yüce Allah inanlarnı bir parçasını Cehennem ateşinden qurtara. Eger saña, ağır qastalıqqa oğradıñ deseler, qorqunçlı teşiş qoysalar, soñ ise saña deseler: «Sen durus ekensiñ», ne qadar balaban quvanç sen duyacaqsıñ! Bu tek dünyaviy qastalıqtır. Eger insanğa ölüm cezasına qarar çıqarsalar, soñ ise afu etilgeni aqqında haber etseler, insannıñ durumı nasıl olacaq, ne qadar aytıp olınmağan quvanç olacaq! Bu hadiste aytılğanına fikir etiniz! Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) seniñ boynıñnı Cehennem ateşinden qorçalay! Ey Allahnıñ qulu, inan, sen bu ateşke sabır etip olamasıñ. Ey Allahnıñ qulu seniñ teriñ buña çıdap olamaz. Onıñ içün, közleriñde yaş ile, Yüce Allahtan azat etilgenlerden olmaqnı sora, Cehennem ateşinden azat olmağa qarar imzalanğanını sora, çünki bu er gecede olıp keçe.
Bu aynıñ diger faziletlerini alsaq, Peyğamberimiz ﷺ dedi:
«Kim de kim, Yüce Allahnıñ mukâfatına inanıp (birinci şart) ümüt etip (ekinci şart) Ramazanda oraza tutsa, onıñ bütün keçmiş günahları afu etilecek».
Tesavur etiniz, Yüce Allahnıñ bağışlavını qazanmaq, bu nasıldır; yani Yüce Allah seni bu günahlar içün cezalamaycaq, sen Onıñ rizası içün oraza tutsañ, O seniñ günahlarıñnı qapatacaq.
Diger hadiste rivayet etile:
«Kim de kim Ramazan ayında imannen ve ümütnen gece namazlarını (teravih namazlarını) qılsa, Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) onıñ bütün keçmiş günahlarını afu etecek».
Ondan ğayrı, Ramazannıñ faziletlerinden – bu oraza. Oraza – bu adiy ibadet degil, bu Yüce Allahta önemli bir ibadettir. Bu aqqında Peyğamberimiz ﷺ dedi:
«Ulu ve Qudret saibi Allah dedi: “Adem oğlunıñ er bir ameli özü içün yapıla, orazadan ğayrı, aqiqaten, o Menim içün, ve o içün Men berecem”».
Devamında ise Peyğamberimiz ﷺ dey:
«Oraza qalqandır, ve o künlerde oraza tutqan kimseler ayıp şeylerden uzaqlaşsın ve sesini yükseltmesin. Eger ise onı bir kimse sögüp başlasa yada onnen tartışmağa istese, böyle insanğa desin: “Aqiqaten, men orazalım!” Muhammednıñ ruhu olğan qolnen yemin etem, Yüce Allah içün oraza tutqan kimseniñ ağzından kelgen qoqu, miskten daa hoştur, oraza tutqan kimse eki quvanç duya: o iftar yapqanında quvana, ve (oraza tutqanı içün) öz Rabbisinen körüşkende quvanacaq».
Başqa hadiste Peyğamberimiz ﷺ haber ete, insannıñ er bir ameli içün, Yüce Allah on qattan yediyuz qatqa qadar ziyadeleştire, orazadan ğayrı, ve Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
«O (oraza) – Menim içün. Ve onıñ mukâfatını Men ayrıca berecem».
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Minnetdardır, onıñ içün saña mukâfatını esapsız berecek.
Sahabelerden birisi rivayet ete: «Men eşittim nasıl Peyğamberimiz ﷺ dedi:
«Kim de kim Allah rizası içün ihlâslı olaraq bir kün oraza tutsa, onıñ yüzüni Yüce Allah Cehennem ateşinden yetmiş yıl uzaqlığına uzaqlaştıracaq»».
Bir kün oraza içün Yüce Allah insannıñ yüzüni Cehennem ateşinden yetmiş yılğa uzaqlaştıra!
Ey Allahnıñ qulları! Orazasını bozğan kimse içün, orazağa emiyet bermegen kimse içün, Yüce Allahın tarafından şiddetli azap azırlanğandır. Tersine nasıl ola bilir, bu dinniñ şartlarından birisidir! Abi Umama, Peyğamberimizden ﷺ eşitkenini rivayet ete:
«Bir zaman, men yuqlağan vaqıtımda (peyğamberlerniñ ruyyası – bu Yüce Allahtan vahiydır), eki kişi keldi, meni qolumdan tutıp alıp kettiler. Soñ ise biz tizini tübünde çantırına asılğan insanlarğa keldik. Olarnıñ ağız köşeleri yırtılğan edi ve o köşelerden qan aqka edi».
Soñ ise Peyğamberimiz ﷺ bu insanlar aqqında soradı: «Bu insanlar kimler?»
Melekler oña böyle cevap berdiler: «Bu oraza vaqıtında iftar vaqıtı kelmesinden evel, ağız açqan kimselerdir».
Allah Büyüktir! Bu, oraza tutqan, amma iftar vaqıtı kelmeden ağız açqan insanlarğa olacaq ceza. Öyle ise, asla oraza tutmağan ve bu büyük ibadetke emiyet bermegen kimselerniñ alı ne olacaqtır?!
Onıñ içün, ey Allahnıñ qulları, biz epimiz Yüce Allah bizlerge yaşap yetmege nasib etken bu orazağa, bu Ramazan ayına azır olmaq kerekmiz. Birinciden, biz orazamıznı keregi kibi tutmaq kerekmiz; ekinciden, orazanı Yüce Allahqa zikr etmeknen yaraştırmaq ve toldırmaq kerekmiz. Bu ayda daa ziyade Yüce Allahnı añ, çünki Peyğamberimizden ﷺ soradılar:
«Oraza tutqanlarnıñ qaysı biri daa ziyade mukâfat qazana?»
O ﷺ böyle cevap berdi:
«Bu Yüce Allahnı daa ziyade añğan kimseler».
Yüce Allahnı ziyadece añıñız, orazañıznı yaraştırıñız! Bu ayda namazlarıñızğa daa ziyade diqqat etiñiz! Birinciden bu bizim farz olğan namazlarımız. Namazlarıñıznı ihlâslı olaraq, Yüce Allah rizası içün qılıñız, bu boş namazlar olmasın, ne vaqıt insan namazğa kire ve onıñ fikirleri tayın olmağan yerge «üçip kete». Soñ ise sunnet namazlarıñızğa, farzdan evvel ve soñ olğan namazlarğa muqayt oluñız. Ve elbette bu gece namazları (teravih namazlar): olarnı cemaat ile qılıñız, olarnı ihmal etmeñiz. «Soñki on kün kelse yaparım», demeñiz. Yoq,olarnı birinci kününden yapıñız.
Zaten, bu ayda özüñizge Ramazan aynıñ bütün ibadetlerini qaplap alacaq bir programma yapıñız: em oraza, em zikirler, em istiğfarlar, em dualar (çünki bu dua ayıdır), em Qur’an oqumaq (çünki bu Qur’an ayıdır). Öz programmañızğa er kün Qur’an oqulacağını köyüñız, ana-babağa ayrıca güzel davranmaq, oraza tutqanlarnı, fuqarelerni aşatmaq, sadaqa tarqatmaq. Bu ayda ibadetiñiz qulan olsun.
Ayrıca diqqat etiñiz, ey Allahnıñ qulları, orazañız olmaycaq günah sözler ve ameller ile, cail tabiat ile bozulmasın, çünki orazanıñ maqsadı… Orazanıñ maqsadı nede? Aşamamaq ve içmemek – budır orazanı maqsadı, dep tüşünesinizmi aceba? Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dedi:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون
«Oraza sizden evel kelip-keçken ümmetlerge farz qılınğanı kibi, sizge de farz qılındı. Ümüt etilir ki, taqvalı olursınız».
(«al-Baqara», 2:183).
Orazanıñ maqsadı tek aşamamaq ve içmemek degil, taqva qazanmaq ve onı qavileştirmektir, onı köstermektir. Çünki biz bu isteklerimizni, arzularımıznı Yüce Allah rizası içün qaldıramız, ruhiy köterilmek içün qaldıramız, qalblerimiz kökke köterilmesi içün, o töpege tırışması içün, Yüce Allahnıñ meleklerine benzep, temizlik qazanıp Yüce Allahnı añmaq içün. Bular episi cail tabiatnen nasıl bir yerge kele bilir? Oraza tuta, ve ayni zamanda sögüne, pis sözler ayta, özüni cail olaraq alıp bara, qıçıra, öşeknen ve pis sözler aytmaqnen oğraşa. Peyğamberimiz ﷺ ise dedi:
«Kim de kim (oraza vaqıtında) günah amel ve sözlerni qaldırmasa, Yüce Allah onıñ aş ve suvnı red etmesinde muhtac degildir».
Yüce Allah seniñ günah işlep ve ayni zamanda aç olmañda ve suvsamañda muhtac degil.
Onıñ içün, ey Allahnıñ qulları, bu ayğa azır olıp kirmek kerek. Oraza ayına azırlıq, ayrı erzaqlar almaq kibi degildir, Ramazan içün ayrı yemeklerniñ retseptlerini soraştırmaq degildir, ayrı bir programma tapıp çıqarmaq, qaysı kün kimde toplaşacamız degildir, ayrı toplumlar yapmaq, eglenciler yapmaq degildir. Yoq, bazıları tüşüngen kibi, bu Ramazan ayına azırlıq körmek degildir. Salih qullarnıñ Ramazan ayına azırlığı, bu olar qalblerini, azimkârlıqnen, bu aynı kelişini birinci daqqasından Yüce Allahqa yaqınlaşmağa azırlaylar.
Biz Yüce Allaha eñ güzel ad ve yüksek sıfatları ile yalvaramız, bizge bu mubarek ayğa yaşap yetmege nasib etsin, ve bu aynı eñ güzel ibadetlerde ve Yüce Rabbimizge quluqta keçirmege nasib etsin. Ve, unutmañız, siz ibadet içün yaratıldıñız, Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) sizni bu içün yarattı.
Sizde sabır olmadan ibadetleriñiz haq ibadet olmaz, çünki sabr — iman içün baştır. Epimiz bilgenimiz kibi, sabr üç çeşitten ibarettir:
Allahnıñ emir etkenini yerine ketirmekte sabr.
Allahnıñ yasaq etkeninden uzaqlaşmaqta sabr.
Allahnıñ yazısına sabr.
Ramazan aynıñ orazası bu üç çeşit sabırdan ibarettir. Saña Yüce Allah bu ayda emir etkenini yerine ketiresinmi? Ebet. Sen yasaq olğan şeylerni red etesinmi? Ebet, ondan ğayrı, başqa vaqıtta yasaq olmağan şeylerni bile red etmek kereksin. Sen açlıqnı ve suvsamaqnı sabr etmek kereksinmi? Ebet, esası bu yaznıñ uzun ve sıcaq künlerinde. Ebet, onıñ içün sabırnıñ üç çeşiti. Siz bilesizmi nasıl Peyğamberimiz ﷺ Ramazan ayını adlandırdı? O ﷺ bu aynı sabr ayı dep adlandırdı (şahru s-sabr). Bu sabr mektebi. Keliñiz birinciden özümizni sabırğa çekeyik, soñ ise ev sakinlerimizni, apay ve evlâdlarımıznı bu aynı sabırnen ibadette keçirmege davet eteyik. Sahabelerniñ yufaq balaları bile bu ayda oraza tuta ediler, olarnı bu aynı sabırnen ibadette ve orazada keçirmek içün çeşit türlü oyuncaqlarnen eglendire ediler. Onıñ içün oraza içün o qadar sayısız mukâfat azırlanğan, çünki bu ay oraza ve sabır ayı, Yüce Allah ise dey:
إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَاب
«Yalıñız sabır etkenlerge mukâfatları esapsız ödenecek».
(«az-Zumar», 39:10).
Тазе тефсирлер