بسم الله الرحمن الرحيم
Latin urufatında oqumaq
Эй Аллахнынъ къуллары, сабах намазынынъ суннети – бу феджрден эвель япылгъан эки рекят суннеттир. Аби Хурейрадан ривает этиле ки, Пейгъамберимиз ﷺ , феджрден эвель эки рекят суннетини япкъанында:
﴾عن أبي هريرة رضي الله عنه: أن النبي صلى الله عليه وسلم قرأ في ركعتي الفجر: ﴿قل يا أيها الكافرون﴾ و قل هو الله أحد﴿
«Де ки: Эй, кяфирлер!» («аль-Кяфирун» суреси), эм де «Де ки: О, Аллаh бирдир…» («аль-Ихляс» суреси), окъуй экен.
Муслим, 726.
Кене де Пейгъамберимизден ﷺ ривает этиле ки, Ибн Аббас (Аллах ондан разы олсун) ривает эте, Пейгъамберимиз ﷺ феджр намазнынъ суннетининъ биринджи рекятында «аль-Бакъара» суресининъ 136 аетини окъугъан:
قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُون
«Биз Аллаhкъа ве бизге эндирильгенге; Ибрахим, Исмаил, Исхакъ, Якъуб ве эсбааткъа эндирильгенге, Муса ве Исагъа берильгенлернен, Рабблери тарафындан дигер пейгъамберлерге берильгенлерге, олардан ич бири арасында фаркъ корьмеден, инандыкъ ве биз садедже Аллаhкъа теслим олдыкъ», денъ.
Экинджи рекятында исе Пейгъамберимиз ﷺ «аль-Имран» суресининъ 64 аетини окъугъан:
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ فَإِن تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ
«Де ки: «Эй, эхл-и китап! Сизнен бизим арамызда муштерек олгъан бир сёзге келинъиз: Аллаhтан башкъасына табынмайыкъ; Онъа ич бир шейни ортакъ къошмайыкъ ве Аллаhны быракъып да, биримиз биримизни иляхлаштырмасын. Эгер олар кене юзь чевирселер, иште о заман: «Шаат олунъ ки, биз мусульманлармыз!» денъ».
Эм ойле эм де бойле ривает этильген. Демек, базы вакъыт «аль-Кяфирун» суресини биринджи рекятта ве «аль-Ихляс» суресини экинджи рекятта окъумагъа, дигер вакъыт исе «аль-Бакъара» суресининъ 136 аетини биринджи рекятта ве «аль-Имран» суресининъ 64 аетини экинджи рекятта окъумакъ керектир.
Пейгъамберимиз ﷺ, сабах намазынынъ суннетини окъугъан инсанны корьди, о биринджи рекятында «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ» суресини битирмегене къадар окъуды. Ве Пейгъамберимиз ﷺ бойле деди:
هَذَا عَبْدٌ عَرَفَ رَبَّهُ
«Бу къул озь Раббисини таныды».
Экинджи рекятында исе бу инсан «قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ» суресини окъуды ве Пейгъамберимиз ﷺ бойле деди:
هَذَا عَبْدٌ آمَنَ بِرَبِّهِ
«Бу къул озь Раббисине иман этти».
Ибн Хиббан 2460 ве ат-Тахáви. Шейх Шу’айб аль-Арнаут бу хадиснинъ иснадына къатты хадиснинъ исанды деди. Бакъ. «Сахих Ибн Хиббан» Шу’айб аль-Арнаутнынъ тахкъикъинен, 6/213.
Энди исе фикир эт, не ичюн Пейгъамберимиз ﷺ бойле деди. Чюнки «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُون» суреси толусынен бизим амеллеримизде «Таухидке» итаф этильген, бизим бутюн диний амеллеримиз тек Юдже Аллахкъадыр. «قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ» суреси исе толусынен Аллах ады акъкъында айтмагъа итаф этильгендир, Аллах ким олгъаныны, Онынъ сыфатлары ве хусусиетлери акъкъындадыр, бу Юдже Аллахны бильмекнен багълы олгъан Таухидке итаф этильгендир. Не заман озь кунюнъни бу эки сурени окъумакънен башлайсынъ, демек сен озь кунюнъни Таухиднинъ бу эки чешитинен башлайсынъ.
Юдже Аллахны бильмекнен багълы олгъан таухид, Аллах акъкъында догъру акъида – булар эписи аль-Ихляс суресиндедир. Анда Раббимиз ким олгъаны акъкъында айтыла. Онынъ ичюн, не заман инсан озь намазында эр вакъыт бу сурени окъугъан, Пейгъамберимиз ﷺ бойле деди:
«Ондан соранъыз, не ичюн о эр заман бу сурени окъуй?»
О инсан бойле джевап берди: «Чюнки бу суреде Юдже Аллах тасвир этильген. Аллах ким олгъаны, Онынъ сыфатлары. Онынъ ичюн мен оны севем».
Пейгъамберимиз ﷺ бойле деди:
«Онъа хабер этинъиз, онынъ бу суреге севгиси дженнетке кирмеге себеп олды».
Аль-Ихляс суреси толусынен Юдже Аллахнынъ сыфатларыны анълатмакънен толудыр.
Аише анамыздан (Аллах ондан разы олсун) ривает этиле ки, Пейгъамберимиз ﷺ силяхлы сеферге бир такъым ёллаткъаны заман, бир инсанны имам оларакъ ёллаткъан ве бу имам эр бир намазыны: «Де ки: О, Аллаh бирдир…» келимелеринен екюнлей экен. Не заман олар сеферден къайткъан сонъ, бу шейни Пейгъамберимизге ﷺ хабер эттилер, ве о ﷺ бойле буюрды: «Ондан соранъыз, не ичюн о бойле япа?» Онъа бу суальни сорадылар ве о деди: «Бу суреде Рахманнынъ сыфатлары хатырлана ве онынъ ичюн мен оны окъумагъа севем». (Онынъ айткъаныны бильгенинен) Пейгъамберимиз ﷺ сахабелерге бойле буюрды: «Онъа хабер этинъиз, Юдже Аллах оны севе».
аль-Бухари 7375; Муслим 813; ан-Насаи 1/170.
Инсан Таухид ичюн яратылгъандыр: Аллах акъкъында бильгиде Таухид, ве бу акъкъында «аль-Ихляс» суресинде айтыла, Юдже Аллахкъа ибадет этмекте Таухид ичюн яратылгъан, ве бу акъкъында «аль-Кяфирун» суресинде хабер этиле.
Инсан Юдже Аллах акъкъында бильмек ичюн яратылгъан ве Юдже Онъа ибадет этмек ичюн яратылгъан. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бойле деди:
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
«Мен джинлерни ве инсанларны, анджакъ Манъа къуллыкъ этсинлер дие яраттым».
(«аз-Зарийят», 51:56).
Бу сурелернинъ окъулмасынынъ индже манасына тюшюнип бакъ: эр кунь сабах танъдан сен, эр кунь янъыланмагъа мухтадж олгъан иманынъны ве озь Таухидинъни янъылатасынъ. Пейгъамберимиз ﷺ бойле деди:
إنّ الإِيمانَ لَيَخْلَقُ في جَوْفِ أحدِكُمْ كما يَخْلَقُ الثَّوْبُ فاسْأَلُوا اللَّهَ تعالى أن يُجَدِّدَ الإِيمانَ في قُلُوبِكُمْ
«Шубесиз, ичинъизде олгъан иман, устюнъизде олгъан урба киби ипрана. Онынъ ичюн Юдже Аллахкъа ялварынъыз, сизинъ къальплеринъизде олгъан иманынъызны янъылатсын!»
ат-Табарани «аль-Му’джам аль-Кабир» ве аль-Хаким (¼) ‘Абдуллы ибн ‘Амрнынъ сёзлеринден. Хафиз аль-‘Иракъи ве хафиз аль-Хайсами бу хадис сахих олгъаныны тасдыкъладылар. Бакъ. «Маджма’у-з-заваид» (1/25), «Файдуль-Къадир» (1/473). Шейх аль-Албани бу хадиске яхшы деди. Бакъ «Сахих аль-Джами’ ас-сагъир» (1590), «ас-Сильсиля ас-сахиха» (1585).
Юдже Аллахкъа ялварамыз, бизлерге ве несиллеримизге энъ гузель шекильде ибадет этмеге имкян берсин. Бизлерни, озь намазларыны къорчалагъан къулларындан япсын. Бизим амеллеримизни тертибке кетирсин ве бизлерни нефсимизнен бир ан де биле къалдырмасын.
••❁⚜️❁••❀🔹❀••❁⚜️❁••❀🔹❀••❁⚜️❁••❀🔹❀••❁⚜️❁••❀🔹❀••❁⚜️❁••
Fecrden evel eki rekât sunnette oqulğan sureler
Ey Allahnıñ qulları, sabah namazınıñ sunneti – bu fecrden evel yapılğan eki rekât sunnettir. Abi Hureyradan rivayet etile ki, Peyğamberimiz ﷺ , fecrden evel eki rekât sunnetini yapqanında:
﴾عن أبي هريرة رضي الله عنه: أن النبي صلى الله عليه وسلم قرأ في ركعتي الفجر: ﴿قل يا أيها الكافرون﴾ و قل هو الله أحد﴿
«De ki: Ey, kâfirler!» («al-Kâfirun» suresi), em de «De ki: O, Allah birdir…» («al-İhlâs» suresi), oquy eken.
Müslim, 726.
Kene de Peyğamberimizden ﷺ rivayet etile ki, İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) rivayet ete, Peyğamberimiz ﷺ fecr namaznıñ sunnetiniñ birinci rekâtında «al-Baqara» suresiniñ 136 ayetini oquğan:
قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُون
«Biz Allahqa ve bizge endirilgenge; İbrahim, İsmail, İshaq, Yaqub ve esbaatqa endirilgenge, Musa ve İsağa berilgenlernen, Rabbleri tarafından diger peyğamberlerge berilgenlerge, olardan iç biri arasında farq körmeden, inandıq ve biz sadece Allahqa teslim oldıq», deñ.
Ekinci rekâtında ise Peyğamberimiz ﷺ «al-İmran» suresiniñ 64 ayetini oquğan:
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ فَإِن تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ
«De ki: «Ey, ehl-i kitap! Siznen bizim aramızda müşterek olğan bir sözge keliñiz: Allahtan başqasına tabınmayıq; Oña iç bir şeyni ortaq qoşmayıq ve Allahnı bıraqıp da, birimiz birimizni ilâhlaştırmasın. Eger olar kene yüz çevirseler, işte o zaman: «Şaat oluñ ki, biz musulmanlarmız!» deñ».
Em öyle em de böyle rivayet etilgen. Demek, bazı vaqıt «al-Kâfirun» suresini birinci rekâtta ve «al-İhlâs» suresini ekinci rekâtta oqumağa, diger vaqıt ise «al-Baqara» suresiniñ 136 ayetini birinci rekâtta ve «al-İmran» suresiniñ 64 ayetini ekinci rekâtta oqumaq kerektir.
Peyğamberimiz ﷺ, sabah namazınıñ sunnetini oquğan insannı kördi, o birinci rekâtında «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ» suresini bitirmegene qadar oqudı. Ve Peyğamberimiz ﷺ böyle dedi:
هَذَا عَبْدٌ عَرَفَ رَبَّهُ
«Bu qul öz Rabbisini tanıdı».
Ekinci rekâtında ise bu insan «قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ» suresini oqudı ve Peyğamberimiz ﷺ böyle dedi:
هَذَا عَبْدٌ آمَنَ بِرَبِّهِ
«Bu qul öz Rabbisine iman etti».
İbn Hibban 2460 ve at-Tahávi. Şeyh Şu’ayb al-Arnaut bu hadisniñ isnadına qattı hadisniñ isandı dedi. Baq. «Sahih İbn Hibban» Şu’ayb al-Arnautnıñ tahqiqinen, 6/213.
Endi ise fikir et, ne içün Peyğamberimiz ﷺ böyle dedi. Çünki «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُون» suresi tolusınen bizim amellerimizde «Tauhidke» itaf etilgen, bizim bütün diniy amellerimiz tek Yüce Allahqadır. «قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ» suresi ise tolusınen Allah adı aqqında aytmağa itaf etilgendir, Allah kim olğanını, Onıñ sıfatları ve hususiyetleri aqqındadır, bu Yüce Allahnı bilmeknen bağlı olğan Tauhidke itaf etilgendir. Ne zaman öz künüñni bu eki sureni oqumaqnen başlaysıñ, demek sen öz künüñni Tauhidniñ bu eki çeşitinen başlaysıñ.
Yüce Allahnı bilmeknen bağlı olğan tauhid, Allah aqqında doğru aqida – bular episi al-İhlâs suresindedir. Anda Rabbimiz kim olğanı aqqında aytıla. Onıñ içün, ne zaman insan öz namazında er vaqıt bu sureni oquğan, Peyğamberimiz ﷺ böyle dedi:
«Ondan sorañız, ne içün o er zaman bu sureni oquy?»
O insan böyle cevap berdi: «Çünki bu surede Yüce Allah tasvir etilgen. Allah kim olğanı, Onıñ sıfatları. Onıñ içün men onı sevem».
Peyğamberimiz ﷺ böyle dedi:
«Oña haber etiñiz, onıñ bu surege sevgisi cennetke kirmege sebep oldı».
Al-İhlâs suresi tolusınen Yüce Allahnıñ sıfatlarını añlatmaqnen toludır.
Aişe anamızdan (Allah ondan razı olsun) rivayet etile ki, Peyğamberimiz ﷺ silâhlı seferge bir taqım yollatqanı zaman, bir insannı imam olaraq yollatqan ve bu imam er bir namazını: «De ki: O, Allah birdir…» kelimelerinen yekünley eken. Ne zaman olar seferden qaytqan soñ, bu şeyni Peyğamberimizge ﷺ haber ettiler, ve o ﷺ böyle buyurdı: «Ondan sorañız, ne içün o böyle yapa?» Oña bu sualni soradılar ve o dedi: «Bu surede Rahmannıñ sıfatları hatırlana ve onıñ içün men onı oqumağa sevem». (Onıñ aytqanını bilgeninen) Peyğamberimiz ﷺ sahabelerge böyle buyurdı: «Oña haber etiñiz, Yüce Allah onı seve».
al-Buhari 7375; Müslim 813; an-Nasai 1/170.
İnsan Tauhid içün yaratılğandır: Allah aqqında bilgide Tauhid, ve bu aqqında «al-İhlâs» suresinde aytıla, Yüce Allahqa ibadet etmekte Tauhid içün yaratılğan, ve bu aqqında «al-Kâfirun» suresinde haber etile.
İnsan Yüce Allah aqqında bilmek içün yaratılğan ve Yüce Oña ibadet etmek içün yaratılğan. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) böyle dedi:
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
«Men cinlerni ve insanlarnı, ancaq Maña qullıq etsinler diye yarattım».
(«az-Zariyyat», 51:56).
Bu surelerniñ oqulmasınıñ ince manasına tüşünip baq: er kün sabah tañdan sen, er kün yañılanmağa muhtac olğan imanıñnı ve öz Tauhidiñni yañılatasıñ. Peyğamberimiz ﷺ böyle dedi:
إنّ الإِيمانَ لَيَخْلَقُ في جَوْفِ أحدِكُمْ كما يَخْلَقُ الثَّوْبُ فاسْأَلُوا اللَّهَ تعالى أن يُجَدِّدَ الإِيمانَ في قُلُوبِكُمْ
«Şübesiz, içiñizde olğan iman, üstüñizde olğan urba kibi iprana. Onıñ içün Yüce Allahqa yalvarıñız, siziñ qalpleriñizde olğan imanıñıznı yañılatsın!»
at-Tabarani «al-Mu’cam al-Kabir» ve al-Hakim (¼) ‘Abdullı ibn ‘Amrnıñ sözlerinden. Hafiz al-‘İraqi ve hafiz al-Haysami bu hadis sahih olğanını tasdıqladılar. Baq. «Macma’u-z-zavaid» (1/25), «Faydul-Qadir» (1/473). Şeyh al-Albani bu hadiske yahşı dedi. Baq «Sahih al-Cami’ as-sağir» (1590), «as-Silsilâ as-sahiha» (1585).
Yüce Allahqa yalvaramız, bizlerge ve nesillerimizge eñ güzel şekilde ibadet etmege imkân bersin. Bizlerni, öz namazlarını qorçalağan qullarından yapsın. Bizim amellerimizni tertibke ketirsin ve bizlerni nefsimiznen bir an de bile qaldırmasın.
Тазе тефсирлер