بسم الله الرحمن الرحيم
Latin urufatında oqumaq
Аллахны макътаймыз,Ондан ярдым ве гунахларымызгъа багъышлав сораймыз. Нефсимизни шерринден ве чиркин амеллерден Аллахтан къорчалав истеймиз. Кимни Аллах догъру ёлгъа къойса, оны бир кимсе догъру ёлдан шашыртмаз, кимни Аллах къалдырды исе, оны бир кимсе догъру ёлгъа къоймаз. Шаатлыкъ этем Аллахтан башкъа ибадет этиледжек ляйыкъ олгъан илях ёкъ ве шаатлыкъ этем Мухаммед ﷺ — Онынъ къулы ве эльчиси.
Сон исе.
Эй Аллахын иман эткен къуллары, Аллахнынъ мерхамети сизинъ узеринъизде олсун, билинъиз, сёзлерден эн буюк, эн онемли, эн мукеммель, эн файдалысы — «لا إله إلاَّ الله (ля иляха илля Ллах)» сёзлеридир.
«Ля иляха илля Ллах» — бу сёз ичюн коклер ве ер къурулгъандыр, бу сёз ичюн бутюн махлюкълар яратылгъандыр; бу сёз себебинден инсанлар иман эткен ве иман этмегенлерге, салих ве гюнах ишлегенлерге болюнгендир; бу сёз яда мукяфат яда джеза меншеидир; бу сёз ичюн Махшер куню биринджи ве сонки инсаниет несиллери сораладжакътыр; бу сёз Дженнет, ве бахт къазанмагъа бир ёлдыр.
«Ля иляха илля Ллах» ичюн Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) джин ве инсанларны яратты. Бу сёз — диннинъ темелидир. Бу сёз – эн къатты саптыр (аль-‘урватуль-вускъа). Бу шахадет келимесидир. Бу такъва келимесидир. Бу эр шейнинъ башыдыр!
شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
«Аллаh адалетни къорчалаяракъ, (делиллеринен) шу хусусны анълаткъан ки, Ондан башкъа илях ёкътыр. Мелеклер ве илим саиплери де (буны икърар эткенлер. Эбет) мутлакъ кучь ве икмет саиби Аллаhтан башкъа илях ёкътыр».
(«аль-Имран», 3:18).
Къуран ве Суннетте, бу сёзни къиймети акъкъында, онемлиги ве онынъ дереджесини юксеклиги акъкъында айткъан, пек чокъ далиллер бар.
Бу келименинъ къийметлери ве асыл фазилетлери о къадар чокъ ки, оларны толусынен алмагъа ве огренмеге чаре ёкъ, онынъ ичюн буюк алимлерден бириси Шейхуль-Ислям ибн Теймийя (Аллахнынъ рахметинде олсун) деди:
«Бу сёзлернинъ къиймети, онынъ ичинде олгъан хакълары, динде олгъан онынъ дереджеси, тевсирджилернинъ тевсиринден ве бильгилернинъ бильгисинден даан устюндир. Бу эр бир шейнинъ башы ве сону. О эр бир шейнинъ башлыгъыдыр».
Ве билинъиз, эй Аллахын къуллары, Аллахнынъ мерхамети сизинъ узеринъизде олсун, Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) къулундан «ля иляха илля Ллах» келимесини тек тильнен айткъаныны къабул этмез. Эгер инсан «ля иляха илля Ллах»нынъ хакъларыны ерине кетирмесе, «ля иляха илля Ллах» инсаннынъ устюне къойгъан меджбуриетлерни япмаса, Къуран ве Суннетте кельген шартларыны ерине кетирмесе, о сёз инсангъа файда кетирмез.
«ля иляха илля Ллах» келимесининъ еди шарты бардыр. Эр бир мусульман, бу шартларны бильмеси ве ерине кетирмесине меджбурдыр. Амма айтылмай ки, сен бу шартларнынъ адларыны эзберден огренмек керексинъ, бу адларны сыраламагъа бильмек керексинъ. Не къадар адий, амма бильгиси аз олгъан инсанлар бар, амма оларда бу еди шарт бир ерде топлангъандыр. Олар бу еди шартны тирильтелер, эгер олардан бу шартларны адларыны айт десенъ, бельким оларны догъру айтып оламаз. Ве бу сёзлерни эзберден огренген не къадар чокъ инсанлар бар, бу оларнынъ агъызларындан окъ киби учуп чыкъмакъта, амма олар бу еди шарткъа къаршы кельген шейлерни япалар. Онынъ ичюн, мытлакъкъа бильги ве амель олмакъ керек, олар берабер япылмакъ керек. О заман инсан акъикъаттен «ля иляха илля Ллах» инсанларындан олур, о заман о акъикъаттен таухид инсанларындан олур. Ярдым исе Юдже Аллахтандыр.
Бизим салих селефлеримиз, бизим имамларымыз бу шартларны эмиетине ве оларны ерине кетирильмесине джельп эте эдилер. Эпинъиз бильген, сахабелернинъ девамджыларындан бириси Аль-Хасан аль-Басри (Аллахнынъ рахметинде олсун). Бир кере ондан сорадылар: «Адамлар дейлер, эгер инсан «ля иляха илля Ллах» келимесини айтса, о Дженнетке киреджек». О деди: «Ким де ким «ля иляха илля Ллах» келимесини айтса, ве онынъ хакъларыны ве оннен багълы олгъан меджбуриетлерни ерине кетирсе, ойле инсан Дженнетке кирер».
Тек «ля иляха илля Ллах» айтынъыз демеди.
Бир заман Хасан аль-Басри дженазеде олды. Белли шаир аль-Фараздакъ озь апайыны коме эди. Хасан аль-Басри деди:
ما أعددت لهذا اليوم؟
«Сени айни бойле комеджеклер, ве бу кунюнъе сен не азырладынъ?» О деди: ««ля иляха илля Ллах» шахадетини азырладым ве мен оны энди етмиш йыл девамында кутем». Хасан аль-Басри онъа деди: «Не къадар гузель теджизат сен азырладынъ. Амма «ля иляха илля Ллах»нынъ шартлары бар. Онынъ ичюн, озь шиирлеринъде намуслы апайларны кяхпеликте къабаатлама. Бойледже «ля иляха илля Ллах»ны бозма».
Белли имам, табиинлернинъ сайысындан бириси, Вахб ибн Мунаббихтен сорадылар: ««ля иляха илля Ллах» — бу Дженнетнинъ анахтары олгъаны хакъмы?» О деди: «Эльбетте. Амма эр бир анахтарнынъ тишчиклери бар. Эгер бу анахтарнынъ тишчиклери бар исе, о къапу ачылыр. Эгер тишчиклери ёкъ исе, о къапу ачылмаз». Эр бир инсан тутмакъ керек олгъан «ля иляха илля Ллах» шартларыны бельгиледи.
Алимлер (Аллахнынъ рахметинде олсунлар) Къуран ве Суннетни теренден огрендилер, ве «ля иляха илля Ллах»нынъ еди шарты барыны тайын эттилер. Бу илеридеки шатрлар:
- Джаилликни ёкъ эткен бильги.
- Шубени ёкъ эткен къанийлик.
- Ширкни ёкъ эткен ихляслыкъ.
- Яланны ёкъ эткен сыдыкълыкъ.
- Нефретни ёкъ эткен севги.
- Къабул этммеекни ёкъ эткен табийлик.
- Ред этмекни ёкъ эткен къабул этюв.
Мына, бу келимени бельгилеген еди шарты. Ве эр бир шарткъа Къуран ве Суннетте пек чокъ делиллер бардыр.
Келинъиз бу шартлар акъкъында айтайыкъ, ве бу эшиткенимизни Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) файдалы япсын.
Биринджи шарт — Джаилликни ёкъ эткен бильги (аль-‘ильм).
Эй Аллахын къуллары, «ля иляха илля Ллах»нынъ буюк манасы бардыр. Ве бутюн алимлер бир тильден дейлер, инсангъа бу «ля иляха илля Ллах» сёзлерини, манасыны бильмеден айтмакъта асла файда ёкъ. Чокъ инсанлар макътанып дейлер: «Мен бинъ кере «ля иляха илля Ллах» келимесини айттым». Дигери исе дей: «Мен етмиш бинъ кере «ля иляха илля Ллах» келимесини айттым». Эгер сен «ля иляха илля Ллах» келимесини манасыны анъламасанъ, бу сёзлерни айтмасында асла файда ёкъ.
«Ля иляха илля Ллах» манасы шу ки (لَا مَعْبُود بِحَقٍّ إِلَّا اَللَّه) «ля ма’буда би хаккъин илля Ллах» (Кок ве ернинъ Яратыджысы Аллахьтан гъайры ибадет этиледжек ляйыкъ олгъан танъры ёкъ). Эр бир шейни яратып, Раббиси ве Мужделейиджиси олган Кимсе, тек О ибадетке ляйыкътыр.
«Аль-илях» — бу «Ма’буд» манасыдыр. Ма’буд – бу севги ве юксельтмекнен, юрек багъламакънен ибадет этильген кимсе.
Сиз айта билирсиниз, Аллахтан гъайры иляхлар ёкъ. Амма инсанлар озьлерине бинълердже иляхлар япмакъталар: кими парагъа багълана, мал-мулькке ибадет эте, кими джинлерге ибадет эте, кими пейгъамберлерге ибадет эте, кими азизлерге, кими мезар ве ляхитклерге ибадет эте, кими кунешке, йылдызларгъа ве айгъа ибадет эте. Озьлерине бинълердже иляхлар япалар. Амма бутюн бу иляхлар батылдыр.
Ибадетке ляйыкъ олгъан, хакъ Илях, — бу коклерни ве ерни яраткъан, бизлерни яраткъан Кимседир. Будыр «Ля иляха илля Ллах».
Чокъ инсанлардан сорайсынъ: ««Ля иляха илля Ллах» бу не, олар дейлер: «Бунынъ манасы, Аллахтан гъайры яратыджы ёкъ». Аллахтан гъайры яратыджы ёкъ олгъаныны, Пейгъамберимиз ﷺ саваш эткен мушриклер ве кяфирлер биле къабул эте эдилер. Бу «Ля иляха илля Ллах»нынъ керчек манасы дегиль. Бу ичюн пейгъамберлер кельмедилер.
«Ля иляха илля Ллах»нынъ манасы будыр: Аллахтан гъайры ибадет этмеге мумкюн олгъан, ибадетке ляйыкъ олгъан кимсе ёкъ.
Эгер сиз делиль истесениз, Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِى كُلِّ أُمَّةٍۢ رَّسُولًا أَنِ ٱعْبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجْتَنِبُواْ ٱلطَّغُوتَ
«Ант ослун ки, биз: «Аллаhкъа къуллыкъ этинъ ве Таагъуттан сакъынынъ», дие (эмир этювлери ичюн) эр умметке бир пейгъамбер ёлладыкъ».
(«ан-Нахль», 16:36).
Мына бу «Ля иляха илля Ллах»нынъ манасыдыр. Бутюн пейгъамберлер тек «Ля иляха илля Ллах» сёзлеринен эндирильген эдилер, ве бу сёзлернинъ манасы, аетте айтылгъаны киби: «Аллаhкъа къуллыкъ этинъ ве Таагъуттан сакъынынъ» эди.
Юдже Яратыджынъа темиз ибадет, ялан иляхларгъа ибадет этмектен узакълашмакъ – бу онынъ эсас манасыдыр.
Онынъ ичюн, не заман Пейгъамберимиз ﷺ мушрик-къурейшитлерге деди:
قولوا لا إله إلا الله
«Ля иляха илля Ллах» айтынъыз», олар ред эттилер. Эгер «Ля иляха илля Ллах»нынъ манасы «Аллахтан гъайры яратыджы ёкъ» манасында олса эди, олар Аллахтан гъайры яратыджы олмагъанына, Ондан гъайры Рабби олмагъанына инана эдилер. Амма не заман оларгъа: «Ля иляха илля Ллах» айтынъ дегенинде, олар не джевап бердилер? Олар дедилер:
أَجَعَلَ الْآلِهَةَ إِلَهًا وَاحِدًا إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ عُجَابٌ
«Танърыларны, бир танъры яптымы? Догърусы, бу шашыладжакъ бир шей!»
(«Саад», 38:5).
Бакъынъыз не заман Худ (алейхи селям) — Аллахнынъ пейгъамбери – озь миллетине келип деди: «Айтынъыз «Ля иляха илля Ллах», олар не джевап бердилер? Олар дедилер:
أَجِئْتَنَا لِنَعْبُدَ اللَّهَ وَحْدَهُ وَنَذَرَ مَا كَانَ يَعْبُدُ آبَاؤُنَا
«Сен бизге тек Аллаhкъа къуллыкъ этювимиз ве аталарымызнынъ табынмакъта олгъанларыны быракъувымыз ичюн кельдинъми?»
(«аль-Аъраф», 7:70).
Бакъынъыз, олардан не талап этильгенини, насыл олар гузель анъладылар. Бу кяинатнынъ бир Яратыджысы олгъаны олардан талап этильмей. Олар буны ойледе тасдыкълай эдилер. Олар, ред этмек керек олгъаныны, ред этмек ве тасдыкъламакъ керек олгъаныны анъладылар:
- Юдже Аллахтан (Субханаху ва Та’алядан) гъайры бутюн иляхларны, ибадет объектлерини ред этмек,
- Ве Юдже Аллахны илях олгъаныны, тек О ибадет саиби олгъаныны тасдыкъламакъ.
Ким олса олсун: мелеклер, пейгъамберлер – ич бириси ибадетке ляйыкъ дегиль. Ондан да гъайры, мелек ве пейгъамберлерден ашада олгъанлары ибадетке ляйыкъ дегиллер. Онынъ ичюн, къул тек озь Раббисини танърылаштырмакъ керек. Танърылаштырмакъ, Оны озюне Илях япмакъ, тек Онъа кальбинен багъланмакъ, бутюн ибадетлерни тек Онъа багъышламакъ: дуа, дуанен мураджат – тек Онъа, къурбан чалмакъ – тек Онъа, адакъ адамакъ – тек Онъа, ве башкъа ибадет чешитлери.
Китапны pdf форматында эндирмек
•┈┈••❀••🔹••❀••┈┈••┈┈••❀••🔹••❀••┈┈••┈┈••❀••🔹••❀••┈┈••┈┈••❀••🔹••❀••┈┈•
بسم الله الرحمن الرحيم
Allahnı maqtaymız,Ondan yardım ve günahlarımızğa bağışlav soraymız. Nefsimizni şerrinden ve çirkin amellerden Allahtan qorçalav isteymiz. Kimni Allah doğru yolğa qoysa, onı bir kimse doğru yoldan şaşırtmaz, kimni Allah qaldırdı ise, onı bir kimse doğru yolğa qoymaz. Şaatlıq etem Allahtan başqa ibadet etilecek lâyıq olğan ilâh yoq ve şaatlıq etem Muhammed ﷺ — Onıñ qulı ve elçisi.
Son ise.
Ey Allahın iman etken qulları, Allahnıñ merhameti siziñ üzeriñizde olsun, biliñiz, sözlerden en büyük, en önemli, en mükemmel, en faydalısı — «لا إله إلاَّ الله (lâ ilâha illâ Llah)» sözleridir.
«Lâ ilâha illâ Llah» — bu söz içün kökler ve yer qurulğandır, bu söz içün bütün mahlüqlar yaratılğandır; bu söz sebebinden insanlar iman etken ve iman etmegenlerge, salih ve günah işlegenlerge bölüngendir; bu söz yada mukâfat yada ceza menşeidir; bu söz içün Mahşer künü birinci ve sonki insaniyet nesilleri soralacaqtır; bu söz Cennet, ve baht qazanmağa bir yoldır.
«Lâ ilâha illâ Llah» içün Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) cin ve insanlarnı yarattı. Bu söz — dinniñ temelidir. Bu söz – en qattı saptır (al-‘urvatul-vusqa). Bu şahadet kelimesidir. Bu taqva kelimesidir. Bu er şeyniñ başıdır!
شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
«Allah adaletni qorçalayaraq, (delillerinen) şu hususnı añlatqan ki, Ondan başqa ilâh yoqtır. Melekler ve ilim saipleri de (bunı iqrar etkenler. Ebet) mutlaq küç ve ikmet saibi Allahtan başqa ilâh yoqtır».
(«al-İmran», 3:18).
Quran ve Sunnette, bu sözni qiymeti aqqında, önemligi ve onıñ derecesini yüksekligi aqqında aytqan, pek çoq daliller bar.
Bu kelimeniñ qiymetleri ve asıl faziletleri o qadar çoq ki, olarnı tolusınen almağa ve ögrenmege çare yoq, onıñ içün büyük alimlerden birisi Şeyhul-İslâm ibn Teymiyya (Allahnıñ rahmetinde olsun) dedi:
«Bu sözlerniñ qiymeti, onıñ içinde olğan haqları, dinde olğan onıñ derecesi, tevsircilerniñ tevsirinden ve bilgilerniñ bilgisinden daan üstündir. Bu er bir şeyniñ başı ve sonu. O er bir şeyniñ başlığıdır».
Ve biliñiz, ey Allahın qulları, Allahnıñ merhameti siziñ üzeriñizde olsun, Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) qulundan «lâ ilâha illâ Llah» kelimesini tek tilnen aytqanını qabul etmez. Eger insan «lâ ilâha illâ Llah»nıñ haqlarını yerine ketirmese, «lâ ilâha illâ Llah» insannıñ üstüne qoyğan mecburiyetlerni yapmasa, Quran ve Sunnette kelgen şartlarını yerine ketirmese, o söz insanğa fayda ketirmez.
«lâ ilâha illâ Llah» kelimesiniñ yedi şartı bardır. Er bir musulman, bu şartlarnı bilmesi ve yerine ketirmesine mecburdır. Amma aytılmay ki, sen bu şartlarnıñ adlarını ezberden ögrenmek kereksiñ, bu adlarnı sıralamağa bilmek kereksiñ. Ne qadar adiy, amma bilgisi az olğan insanlar bar, amma olarda bu yedi şart bir yerde toplanğandır. Olar bu yedi şartnı tirilteler, eger olardan bu şartlarnı adlarını ayt deseñ, belkim olarnı doğru aytıp olamaz. Ve bu sözlerni ezberden ögrengen ne qadar çoq insanlar bar, bu olarnıñ ağızlarından oq kibi uçup çıqmaqta, amma olar bu yedi şartqa qarşı kelgen şeylerni yapalar. Onıñ içün, mıtlaqqa bilgi ve amel olmaq kerek, olar beraber yapılmaq kerek. O zaman insan aqiqatten «lâ ilâha illâ Llah» insanlarından olur, o zaman o aqiqatten tauhid insanlarından olur. Yardım ise Yüce Allahtandır.
Bizim salih seleflerimiz, bizim imamlarımız bu şartlarnı emiyetine ve olarnı yerine ketirilmesine celp ete ediler. Epiñiz bilgen, sahabelerniñ devamcılarından birisi Al-Hasan al-Basri (Allahnıñ rahmetinde olsun). Bir kere ondan soradılar: «Adamlar deyler, eger insan «lâ ilâha illâ Llah» kelimesini aytsa, o Cennetke kirecek». O dedi: «Kim de kim «lâ ilâha illâ Llah» kelimesini aytsa, ve onıñ haqlarını ve onnen bağlı olğan mecburiyetlerni yerine ketirse, öyle insan Cennetke kirer».
Tek «lâ ilâha illâ Llah» aytıñız demedi.
Bir zaman Hasan al-Basri cenazede oldı. Belli şair al-Farazdaq öz apayını köme edi. Hasan al-Basri dedi:
ما أعددت لهذا اليوم؟
«Seni ayni böyle kömecekler, ve bu künüñe sen ne azırladıñ?» O dedi: «»lâ ilâha illâ Llah» şahadetini azırladım ve men onı endi yetmiş yıl devamında kütem». Hasan al-Basri oña dedi: «Ne qadar güzel tecizat sen azırladıñ. Amma «lâ ilâha illâ Llah»nıñ şartları bar. Onıñ içün, öz şiirleriñde namuslı apaylarnı kâhpelikte qabaatlama. Böylece «lâ ilâha illâ Llah»nı bozma».
Belli imam, tabiinlerniñ sayısından birisi, Vahb ibn Munabbihten soradılar: «»lâ ilâha illâ Llah» — bu Cennetniñ anahtarı olğanı haqmı?» O dedi: «Elbette. Amma er bir anahtarnıñ tişçikleri bar. Eger bu anahtarnıñ tişçikleri bar ise, o qapu açılır. Eger tişçikleri yoq ise, o qapu açılmaz». Er bir insan tutmaq kerek olğan «lâ ilâha illâ Llah» şartlarını belgiledi.
Alimler (Allahnıñ rahmetinde olsunlar) Quran ve Sunnetni terenden ögrendiler, ve «lâ ilâha illâ Llah»nıñ yedi şartı barını tayın ettiler. Bu ilerideki şatrlar:
1. Caillikni yoq etken bilgi.
2. Şübeni yoq etken qaniylik.
3. Şirkni yoq etken ihlâslıq.
4. Yalannı yoq etken sıdıqlıq.
5. Nefretni yoq etken sevgi.
6. Qabul etmekni yoq etken tabiylik.
7. Red etmekni yoq etken qabul etüv.
Mına, bu kelimeni belgilegen yedi şartı. Ve er bir şartqa Quran ve Sunnette pek çoq deliller bardır.
Keliñiz bu şartlar aqqında aytayıq, ve bu eşitkenimizni Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) faydalı yapsın.
Birinci şart — Caillikni yoq etken bilgi (al-‘ilm).
Ey Allahın qulları, «lâ ilâha illâ Llah»nıñ büyük manası bardır. Ve bütün alimler bir tilden deyler, insanğa bu «lâ ilâha illâ Llah» sözlerini, manasını bilmeden aytmaqta asla fayda yoq. Çoq insanlar maqtanıp deyler: «Men biñ kere «lâ ilâha illâ Llah» kelimesini ayttım». Digeri ise dey: «Men yetmiş biñ kere «lâ ilâha illâ Llah» kelimesini ayttım». Eger sen «lâ ilâha illâ Llah» kelimesini manasını añlamasañ, bu sözlerni aytmasında asla fayda yoq.
«Lâ ilâha illâ Llah» manası şu ki (لَا مَعْبُود بِحَقٍّ إِلَّا اَللَّه) «lâ ma’buda bi hakqin illâ Llah» (Kök ve yerniñ Yaratıcısı Allahtan ğayrı ibadet etilecek lâyıq olğan tañrı yoq). Er bir şeyni yaratıp, Rabbisi ve Müjdeleyicisi olgan Kimse, tek O ibadetke lâyıqtır.
«Al-ilâh» — bu «Ma’bud» manasıdır. Ma’bud – bu sevgi ve yükseltmeknen, yürek bağlamaqnen ibadet etilgen kimse.
Siz ayta bilirsiniz, Allahtan ğayrı ilâhlar yoq. Amma insanlar özlerine biñlerce ilâhlar yapmaqtalar: kimi parağa bağlana, mal-mülkke ibadet ete, kimi cinlerge ibadet ete, kimi peyğamberlerge ibadet ete, kimi azizlerge, kimi mezar ve lâhitklerge ibadet ete, kimi küneşke, yıldızlarğa ve ayğa ibadet ete. Özlerine biñlerce ilâhlar yapalar. Amma bütün bu ilâhlar batıldır.
İbadetke lâyıq olğan, haq İlâh, — bu köklerni ve yerni yaratqan, bizlerni yaratqan Kimsedir. Budır «Lâ ilâha illâ Llah».
Çoq insanlardan soraysıñ: «»Lâ ilâha illâ Llah» bu ne, olar deyler: «Bunıñ manası, Allahtan ğayrı yaratıcı yoq». Allahtan ğayrı yaratıcı yoq olğanını, Peyğamberimiz ﷺ savaş etken müşrikler ve kâfirler bile qabul ete ediler. Bu «Lâ ilâha illâ Llah»nıñ kerçek manası degil. Bu içün peyğamberler kelmediler.
«Lâ ilâha illâ Llah»nıñ manası budır: Allahtan ğayrı ibadet etmege mümkün olğan, ibadetke lâyıq olğan kimse yoq.
Eger siz delil isteseniz, Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِى كُلِّ أُمَّةٍۢ رَّسُولًا أَنِ ٱعْبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجْتَنِبُواْ ٱلطَّغُوتَ
«Ant oslun ki, biz: «Allahqa qullıq etiñ ve Taağuttan saqınıñ», diye (emir etüvleri içün) er ümmetke bir peyğamber yolladıq».
(«an-Nahl», 16:36).
Mına bu «Lâ ilâha illâ Llah»nıñ manasıdır. Bütün peyğamberler tek «Lâ ilâha illâ Llah» sözlerinen endirilgen ediler, ve bu sözlerniñ manası, ayette aytılğanı kibi: «Allahqa qullıq etiñ ve Taağuttan saqınıñ» edi.
Yüce Yaratıcıña temiz ibadet, yalan ilâhlarğa ibadet etmekten uzaqlaşmaq – bu onıñ esas manasıdır.
Onıñ içün, ne zaman Peyğamberimiz ﷺ müşrik-qureyşitlerge dedi:
قولوا لا إله إلا الله
«Lâ ilâha illâ Llah» aytıñız», olar red ettiler. Eger «Lâ ilâha illâ Llah»nıñ manası «Allahtan ğayrı yaratıcı yoq» manasında olsa edi, olar Allahtan ğayrı yaratıcı olmağanına, Ondan ğayrı Rabbi olmağanına inana ediler. Amma ne zaman olarğa: «Lâ ilâha illâ Llah» aytıñ degeninde, olar ne cevap berdiler? Olar dediler:
أَجَعَلَ الْآلِهَةَ إِلَهًا وَاحِدًا إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ عُجَابٌ
«Tañrılarnı, bir tañrı yaptımı? Doğrusı, bu şaşılacaq bir şey!»
(«Saad», 38:5).
Baqıñız ne zaman Hud (aleyhi selâm) — Allahnıñ peyğamberi – öz milletine kelip dedi: «Aytıñız «Lâ ilâha illâ Llah», olar ne cevap berdiler? Olar dediler:
أَجِئْتَنَا لِنَعْبُدَ اللَّهَ وَحْدَهُ وَنَذَرَ مَا كَانَ يَعْبُدُ آبَاؤُنَا
«Sen bizge tek Allahqa qullıq etüvimiz ve atalarımıznıñ tabınmaqta olğanlarını bıraquvımız içün keldiñmi?»
(«al-Araf», 7:70).
Baqıñız, olardan ne talap etilgenini, nasıl olar güzel añladılar. Bu kâinatnıñ bir Yaratıcısı olğanı olardan talap etilmey. Olar bunı öylede tasdıqlay ediler. Olar, red etmek kerek olğanını, red etmek ve tasdıqlamaq kerek olğanını añladılar:
• Yüce Allahtan (Subhanahu va Ta’alâdan) ğayrı bütün ilâhlarnı, ibadet obyektlerini red etmek,
• Ve Yüce Allahnı ilâh olğanını, tek O ibadet saibi olğanını tasdıqlamaq.
Kim olsa olsun: melekler, peyğamberler – iç birisi ibadetke lâyıq degil. Ondan da ğayrı, melek ve peyğamberlerden aşada olğanları ibadetke lâyıq degiller. Onıñ içün, qul tek öz Rabbisini tañrılaştırmaq kerek. Tañrılaştırmaq, Onı özüne İlâh yapmaq, tek Oña kalbinen bağlanmaq, bütün ibadetlerni tek Oña bağışlamaq: dua, duanen muracat – tek Oña, qurban çalmaq – tek Oña, adaq adamaq – tek Oña, ve başqa ibadet çeşitleri.
Тазе тефсирлер