بسم الله الرحمن الرحيم
Биринджи кысым
Latin urufatında oqumaq
Шубесиз, бутюн хамдлар Юдже Аллаха аиттир. Оны макътаймыз,Ондан ярдым ве гунахларымызгъа багъышлав сораймыз. Нефсимизни шерринден ве чиркин амеллерден Аллахтан къорчалав истеймиз. Кимни Аллах догъру ёлгъа къойса, оны бир кимсе догъру ёлдан шашыртмаз, кимни Аллах къалдырды исе, оны бир кимсе догъру ёлгъа къоймаз. Шаатлыкъ этем Аллахтан башкъа ибадет этиледжек ляйыкъ олгъан илях ёкъ ве шаатлыкъ этем Мухаммед ﷺ — Онынъ къулы ве эльчиси.
Эй Аллахын къуллары! Демек, биз анъладыкъ Ля иляха илля Ллахнынъ биринджи шарты — бу онынъ манасыны анъламакътыр. Бу бош ве манасыз бир сёзлер дегиль, бу буюк маналы сёзлердир. Ондан гъайры, эн буюк маналы сёзлердир. Бу сёзлернинъ маиети – бу Аллахтан башкъа кимселерге ибадет этмекни терк этмек, ве ибадетнен Юдже Аллаха ёнельмектир. Сенинъ боюн эгменъ Юдже Аллаха, сенинъ амелинъ Юдже Аллаха, сенинъ тевеккюлинъ Юдже Аллаха, сенинъ руку ве седжделеринъ Юдже Аллах ичюн, сенинъ дуанъ Юдже Аллаха. Ля иляха илля Ллахкъа саип олгъан инсан, Аллахтан гъайры бир кимседен сорамай. Чешит белялардан къорчалувны тек Юдже Аллахтан сорар, о тек Аллаха тевеккюль этер, ве тек Аллаха умют этер, къурбаныны Юдже Аллах ичюн кесер, яни ибадетлерден ич бирисини озь Раббисинден гъайры бир кимсеге багъышламаз. О инсанларны Аллахтан гъайры бутюн ибадет эткен шейлерини ред эте. Мына будыр хакъикъий Ля иляха илля Ллахнынъ саиби.
Биз сизлернен:
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
«Ялынъыз Санъа къуллыкъ этермиз (башкъа бир кимсеге дегиль) ве ялынъыз Сенден медет умют этермиз (башкъа бир кимсеге дегиль)», деп айтамыз.
(«аль-Фатиха», 1:5).
Ве Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бизлерге бу шартны бельгилей, ве дей:
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
«Биль ки, Аллаhтан башкъа хакъ илях ёкътыр».
(«Мухаммед», 47:19)
Ля иляха илля Ллахны биль, тек тилиньнен айтма. Ве Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Къуранда дей:
إِلَّا مَن شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ
«…Анджакъ, билерек хакъкъа шаатлыкъ эткенлер бундан истиснадыр».
(«аз-Зухруф», 43:86).
Ве тефсир алимлери дейлер: «Ля иляха илля Ллахны шаатлыкъ эткен кимселер, кальблеринде онынъ не олгъаныны билелер».
Ве Пейгъамберимиз ﷺ деди:
مَنْ مَاتَ وَهُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ إِلٰهَ إِلاَّ الله دَخَلَ الْجَنَّةَ
«Ким де ким, Ля иляха илля Ллахны билерек ольсе, о Дженнетке киреджектир».
Муслим (26).
Экинджи шарт — шубени ёкъ эткен къанийлик.
Яни сен кальбинъде толусынен Ля иляха илля Ллахта къаний олмакъ керексинъ, сенде юфакъ олса биле не шубе, неде тендиремек олмайджакъ. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) деди:
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا
«Му’минлер анджакъ Аллаhкъа ве Ресулына иман эткен, ондан сонъ асла шубеге тюшмегенлердир».
(«аль-Худжурат», 49:15).
Яни къаний эдилер.
Ве Аби Хурейранынъ ривает эткени хадисте Пейгъамберимиз ﷺ деди:
أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلٰهَ إِلاَّ الله، وَأَنِّي رَسُولُ اللّهِ.
لاَ يَلْقَى الله بِهِمَا عَبْدٌ، غَيْرَ شَاكٍّ فِيهِمَا، إِلاَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ.
«Аллахтан башкъа ибадет этиледжек хакъ илях олмагъанына ве мен Аллахнынъ Эльчиси олгъаныма шаатлыкъ этем. Аллахнынъ насыл къулу бу эки сёзлернен, къаний оларакъ (асла шубеленмеден) Раббисини къаршыласа, о Дженнетке киреджек».
Муслим (27).
Ве бир кере Пейгъамберимиз ﷺ Аби Хурейрагъа бойле деди:
«Бу багъчаны артында, Ля иляха илля Ллахны къальплеринде къаний оларакъ шаатлыкъ эткенлерни, Дженнетнен къувандыр».
Муслим (31).
Озь юрегинъни талиль эт. Сен «Ля иляха илля Ллах» келимесинде толусынен къанийсынъ яда ёкъ? Сенде, бир шейлернен багълы олгъан сырлы шубелер ёкъмы аджеба? Сен махлюкъларгъа багъланманънен, яратылгъанларгъа тевекюль япманъда корюне билир. Юдже Аллахтан къоркъуп, утангъан киби инсанлардан къоркъасынъ.
Учюнджи шарт – ширкни ве рияны ёкъ эткен ихляслыкъ.
Бу не демек? Бу демекки сен амеллеринъни ширктен, ихляссызлыкътан, косьтерме хайриеден, инсанларгъа косьтермек ичюн япылгъан амеллерден арындырмакъ керексинъ. Яни озь амеллеринъден ачыкъ ве гизли ширк къарышмаларыны алып ташла. Яни озь ниетинъни темизле, Юдже Аллах ризасы ичюн яп, чюнки Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ
«Дикъкъат эт, халис дин ялынъыз Аллаhнынъдыр».
(«аз-Зумар», 39:3).
Онда асла ич бир ширк ве ич бир рия олмайджакъ.
وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ
«Албуки, олар анджакъ динни ялынъыз Онъа хас къыларакъ ве ханифлер оларакъ, Аллаhкъа къуллыкъ этювлери эмир олунгъан эди».
(«аль-Баййина», 98:5).
Сиз беллейсиниз ихляслыкъкъа иришмек – бу къолай бир шей? Пейгъамберимиз ﷺ айткъаны киби:
«Ля иляха илля Ллахны ихляслы оларакъ кальптен خَالِصًا مِن قَلْبِهِ айткъанлар, — Махшер куню меним шефаатыма наиль оладжакълар».
аль-Бухари (99).
Эгер сиз буны пек къолай бир шей деп беллесениз, сиз янълышасыз. Амеллер ихляслы олмасына, Юдже Аллах ризасы ичюн олмасына иришмек, — бу эн буюк саваштыр, ве бу саваш олюм кельгене къадар токътамайджакъ. Ич бир вакъыт, бир дакъкъагъа биле раатланмагъа чаре ёкъ. Ярдым исе Юдже Аллахтандыр. Мына сен фукъареге садакъа бердинъ, яда сен диний бильгилер аласын, яда бу бильгилерни таркъатасын. Тюшюнип бакъ, нам къазанмакъ ичюн оларны япмайсынъмы аджеба? Инсанлар сенинъ акъкъынъда гузель тюшюнсинлер дие дегильми аджеба? Бойлер олмагъанында сен эминсинъми? Эгер бу о къадар къолай олса эди, бу шей акъкъында Къуранда ве Суннетте о къадар чокъ айтылмаз эди, бизлерни селефлер о къадар чокъ тенбийлемез эдилер.
Дёртюнджи шарт, бу сенинъ «Ля иляха илля Ллахынъ» хакъ ве керчек олмасы, — бу яланны ёкъ эткен сыдыкълыкъ.
Сен «Ля иляха илля Ллах» келимесини сыдыкъ оларакъ айтмакъ керексинъ. Бойле дегиль, — сенинъ тилинъ айта, амма сенинъ къальбинъ айткъанынъа догъру кельмей.
Бакъынъыз мунафыкълар Пейгъамберимизге ﷺ келип бойле айта эдилер: «Акъикъаттен, сен Аллахнынъ Эльчиси олгъанынъа, биз шаатлыкъ этемиз». Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) оларгъа бойле джевап берди ве деди:
إِذَا جَاءكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ
«Аллаh да билир ки, сен эльбетте, Онынъ Пейгъамберисинъ. Аллаh мунафыкларнынъ кесен-кес яланджы олгъанларыны бильмекте».
(«аль-Мунафикъун», 63:1).
Не заман сен «Ля иляха илля Ллах» айтасынъ, сенинъ сыдыкълыгъынъ Юдже Аллахнен эр заман текширильмекте, чюнки сынавлар келе. Бу сынавларнен Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) текшире: ким бу «Ля иляха илля Ллах» келимесинде акъикъатен къавий тура, ким исе сол ве сагъгъа саллана. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ۞ الم
«Элиф. Ляам. Миим. Инсанлар, имтиандан кечирильмеден, садедже «Иман эттик», деювлеринен, быракъыла бериледжек белледилерми?»
وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ
«Ант олсун ки, биз олардан эвелькилерни де имтиандан кечирген эдик. Эльбетте, Аллаh догъруларны ортагъа чыкъараджакъ, яланджыларны да мытлакъа ортагъа къояджакъ».
(«аль-Анкабут», 29:1-3).
Бу сынавлар иле Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) садыкъ инсанларны яланджылардан айыра. Ля иляха илля Ллахны озь тиллеринен айтып, амма сынав олгъанда озь азимкярлыгъыны, Ля иляха илля Ллахкъа мухлислигини джойгъан кимселерден айыра.
Садыкълыкъ — адий бир шей олмагъаны ичюн Пейгъамберимиз ﷺ деди:
مَا مِنْ أَحَدٍ يَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ صِدْقًا مِنْ قَلْبِهِ، إِلَّا حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ
«Ким де ким «Ля иляха илля Ллах» келимесини садыкъ оларакъ озь къальбинден шаатлыкъ этсе, Юдже Аллах оны Джехеннем атеши ичюн ясакъ этеджек».
аль-Бухари (128) ве Муслим (32).
Тесавур этиниз, инсан бирден Дженнетке киреджек. Эгер садыкъ оларакъ «Ля иляха илля Ллах» десе, Юдже Аллах оны Джехеннем атешине ясакъ этеджек.
Бешинджи, онемли шарт — нефретни ёкъ эткен севги.
Эгер сен Ля иляха илля Ллахнынъ хакъикъий мухлиси олсанъ, демек сен Ля иляха илля Ллахнны севмек керексинъ. Сен шехадетни эшитмеге севмек керексинъ, чюнки не заман тевхид акъкъында айтылып башланса, чокъ инсанлар дейлер: «Меним джаным сыкъыла, башкъа бир шей акъкъында лаф этинъиз, манъа бир икяе айтынъыз». Не заман тевхид акъкъында айтыла, сен оны севмек керексинъ. Сен оны динлемеге севмек керексинъ. Сен эхли тевхидлерни севмек керексинъ. Сен эр шейден чокъ Юдже Аллахны севмек керексинъ. Сен Пейгъамберимизни ﷺ севмек керексинъ. Сен Ислям динини севмек керексинъ. Сен, Ля иляха илля Ллахнны кутькенлерни му’минлерни севмек керексинъ, Аллахнынъ тайын эткен черчивелерини риает этмек керексинъ. Сен, Ля иляха илля Ллахкъа къаршы кельген ве оны бозгъан эр бир шейге нефрет этмек керексинъ, — бу ширк, бу куфюр, ве Ля иляха илля Ллахнны бозгъан шейлерни севмемек керексинъ: Ля иляха илля Ллахкъа азма кетирген чешит тюрлю диний янъылыкълар яда гюнахлар.
Бу сёзлерни динъленъиз. Пейгъамберимиз ﷺ деди:
أوثَقُ عُرَى الإيمانِ الحبُّ في اللهِ والبُغضُ في اللهِ
«Иманнынъ эн къавий сапы – Аллах ризасы ичюн севги, ве Аллах ризасы ичюн нефрет».
Ахмад, аль-Албани бу хадиске яшхы деди «Сахих аль-Джами’» (2009).
Бойледже озюнъни текшир: сен бир шейни Аллах ризасы ичюн севесинъ яда нефрет этесинъ, яда башкъа бир кимсени ризасы ичюн? Озь критерийлеринъе бакъ, олар къайдан чыкъа. Сенинъ инсанларгъа къаршы севгинъ неде къурула? Насылдыр, яшайыш файдаларында? Яда миллетчиликте? Эгер бу меним миллетимден олса, дигери Ля иляха илля Ллахны кутьсе биле, мен буны севеджем, чюнки бу меншим миллетимден. Бунда яда фиркъа месюплигинде? Бу инсан меним фиркъамдан, меним топлумындан, мен оны даан зияде севеджем яда сен инсанларны хакъикъий бу сёзге давранышына коре севесинъ. Ве Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бу шартларгъа бельгилей. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللّهِ أَندَاداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبّاً لِّلّهِ
«Инсанлардан базылары Аллаhтан башкъасыны Аллаhкъа денк танърылар эдинир ве оларны Аллаh киби северлер. Иман эткенлернинъ Аллаhкъа севгилери исе, (оларнынъкинден) даа зиядедир».
(«аль-Бакъара», 2:165).
Ве Пейгъамберимиз ﷺ деди:
«Эгер сенинъ къальбинъде учь шей олса, сен иманнынъ дадыны дуяджакъсынъ. Ве биринджи шей – сен эр бир шейден чокъ Аллахны ве Онынъ Эльчисини севмктесинъ. Экинджи шей — сен инсанны башкъа шей ичюн дегиль да, тек Аллах ризасы ичюн севмектесинъ. Ве учюнджи шей – насыл сен Джехеннем атешине ташланылгъанынъны истемеген киби, куфюрге къайтмагъа истемейсинъ».
аль-Бухари (16) ве Муслим (43).
Алтынджы шарт — къабул этмемекни ёкъ эткен табийлик.
Яни, эгер сен «Ля иляха илля Ллах» десенъ, демек, Юдже Аллахнынъ эмирлерине бойсун, Онынъ тайинатларыны ерине кетир. О заман бу хакъ «Ля иляха илля Ллах» олур. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ
«Раббинъизге дёнюнъ, Онъа теслим олунъ».
(«аз-Зумар», 39:54).
Ве, ниает, единджи, сонки шарт — Ред этмекни ёкъ эткен къабул этюв.
Ля иляха илля Ллахны кальбинънен ве тилинънен къабул эт. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Озь Китабында, Ля иляха илля Ллахны къабул эткен ве оларны Юдже Аллах къуртаргъан инсанлар акъкъында бизге чокъ хаберлер еткизе ве дей:
كَذَلِكَ حَقّاً عَلَيْنَا نُنجِ الْمُؤْمِنِينَ
«Инангъанларны, узеримизге бир бордж оларакъ, къуртараджакъмыз».
(«Юнус», 10:103).
Ве Ля иляха илля Ллахны ред эткен ве кибирленген кимселер акъкъында Юдже Аллах хабер эте. Оларнынъ башларына насыл укъубет ве насыл эззиет кельди. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
إِنَّهُمْ كَانُوا إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ
وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوا آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَّجْنُونٍ
«Чюнки оларгъа: Аллаhтан башкъа танъры ёкътыр, денильген вакъытта, кибрнен тиреле эдилер. «Меджнун бир шаир ичюн биз танърыларымызны быракъаджакъмызмы?», дер эдилер».
(«ас-Сааффат», 37:35-36).
Бойлеликнен, эй Аллахын къуллары! Бизге анълатыла ки, «Ля иляха илля Ллах», тек онынъ манасыны бильгенинъ заман, онъа коре арекет япкъанынъ заман, сен садыкъсынъ ве къанийсынъ, сен оны севмектесинъ, сен онъа таби олуп къабул этесинъ, тек о заман санъа ярдым этер. Эгер инсан «Ля иляха илля Ллах» келимесини бильмесе, о Раббисине ибадет эткен амма бильгиси олмагъан христианларгъа бензей. Эгер бильсе ве амель япмаса, о хакъны бильген амма ерине кетирмеген яхудийлерге бензей. Эгер о къальбинде къанийлик ёкъ исе яда садыкъ дегиль исе, о тыштан бирини айткъан, амма ичинде бам-башкъа олгъан мунафыкъларгъа бензей. Эгер о таби олмаса, не заман о ширк ве куфюр олгъан шейлерни япса, о динден чыкъа. О кяфир ола. Эгер о дуаларнен Юдже Аллаха дегиль, олюлерге яда азизлерге мураджат этсе, о динден чыкъа. Эгер о къурбаныны Аллах ичюн кесмесе, о динден чыкъа. Эгер о Аллаха тевеккюль япмаса, яда бир кимсени Аллахтан къоркъуладжакъ къоркъунен къоркъса, бир кимсени Аллахны севеджек севгинен севсе, инсан динден чыкъа, ве мушрик ола. Эгер Юдже Аллаха таби олмадан гюнахлар япса, о фасикъ ола. Аллах бизлерни бу шейлерден къорчаласын. Амма, эгер инсан озюнде бильгини, къанийликни, ихляслыкъны, садыкълыкъны, севгини, табийликни, къабул этмекни бир ерге топласа, бойле инсан Догъру ёлдадыр (Сырат аль-Мустакъым), Юдже Аллах лютф ве икрам эткен кимселеринънинъ ёлундадыр, гъадапкъа огърагъанларнынъ ве сапкъанларнынъ ёлуны дегиль.
Бизим вазифемиз, эй Аллахын къуллары, эписинден чокъ бу сёз ичюн къайгъырмакътыр. Бизими эн онемли къасеветимиз, насыл биз Ля иляха илля Ллахны кутемиз. Юдже Аллаха ялварамыз, бу Ля иляха илля Ллахны кереги киби, эм сёзюмизнен, эм тилимизнен, итикъатымызнен кутьмеге ярдым этсин, чюнки тек О бизим ярдымджымыз, тек О догъру ёлгъа къоя билир.
اللهم اجعلنا من أهل لا إله إلا الله اللهم أحينا عليها وتوفنا عليها وادخلنا اللهم بها الجنة دار السلام
Аллахым, бизлерни «Ля иляха илля Ллах» инсанларындан яп. Аллахым, бу сёзлер иле яшамагъа, ве бу сёзлер иле джан бермеге насип эт, ве бу сёзлерни, бизге Дженнетке — бахт ве тынчлыкъ мекянына, кирмеге себеп яп.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ.
اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ.
اللهُمَّ إِنّا نَسْأَلُكَ مِنَ الْخَيْرِ كُلِّهِ عَاجِلِهِ وَآجِلِهِ، مَا عَلِمْنا مِنْهُ وَمَا لَمْ نَعْلَمْ، وَنَعُوذُ بِكَ مِنَ الشَّرِّ كُلِّهِ، عَاجِلِهِ وَآَجِلِهِ مَا عَلِمْنا مِنْهُ، وَمَا لَمْ نَعْلَمْ، اللهُمَّ إِنّا نَسْأَلُكَ الْجَنَّةَ وَمَا قَرَّبَ إِلَيْهَا مِنْ قَوْلٍ أَوْ عَمَلٍ، وَنَعُوذُ بِكَ مِنَ النَّارِ وَمَا قَرَّبَ إِلَيْهَا مِنْ قَوْلٍ أَوْ عَمَلٍ
بسم الله الرحمن الرحيم
Şübesiz, bütün hamdlar Yüce Allaha aittir. Onı maqtaymız,Ondan yardım ve günahlarımızğa bağışlav soraymız. Nefsimizni şerrinden ve çirkin amellerden Allahtan qorçalav isteymiz. Kimni Allah doğru yolğa qoysa, onı bir kimse doğru yoldan şaşırtmaz, kimni Allah qaldırdı ise, onı bir kimse doğru yolğa qoymaz. Şaatlıq etem Allahtan başqa ibadet etilecek lâyıq olğan ilâh yoq ve şaatlıq etem Muhammed ﷺ — Onıñ qulı ve elçisi.
Ey Allahın qulları! Demek, biz añladıq Lâ ilâha illâ Llahnıñ birinci şartı — bu onıñ manasını añlamaqtır. Bu boş ve manasız bir sözler degil, bu büyük manalı sözlerdir. Ondan ğayrı, en büyük manalı sözlerdir. Bu sözlerniñ maiyeti – bu Allahtan başqa kimselerge ibadet etmekni terk etmek, ve ibadetnen Yüce Allaha yönelmektir. Seniñ boyun egmeñ Yüce Allaha, seniñ ameliñ Yüce Allaha, seniñ tevekküliñ Yüce Allaha, seniñ ruku ve secdeleriñ Yüce Allah içün, seniñ duañ Yüce Allaha. Lâ ilâha illâ Llahqa saip olğan insan, Allahtan ğayrı bir kimseden soramay. Çeşit belâlardan qorçaluvnı tek Yüce Allahtan sorar, o tek Allaha tevekkül eter, ve tek Allaha ümüt eter, qurbanını Yüce Allah içün keser, yani ibadetlerden iç birisini öz Rabbisinden ğayrı bir kimsege bağışlamaz. O insanlarnı Allahtan ğayrı bütün ibadet etken şeylerini red ete. Mına budır haqiqiy Lâ ilâha illâ Llahnıñ saibi.
Biz sizlernen:
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
«Yalıñız Saña qullıq etermiz (başqa bir kimsege degil) ve yalıñız Senden medet ümüt etermiz (başqa bir kimsege degil)«, dep aytamız.
(«al-Fatiha», 1:5).
Ve Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bizlerge bu şartnı belgiley, ve dey:
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
«Bil ki, Allahtan başqa haq ilâh yoqtır».
(«Muhammed», 47:19)
Lâ ilâha illâ Llahnı bil, tek tilinnen aytma. Ve Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Quranda dey:
إِلَّا مَن شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ
«…Ancaq, bilerek haqqa şaatlıq etkenler bundan istisnadır».
(«az-Zuhruf», 43:86).
Ve tefsir alimleri deyler: «Lâ ilâha illâ Llahnı şaatlıq etken kimseler, kalblerinde onıñ ne olğanını bileler».
Ve Peyğamberimiz ﷺ dedi:
مَنْ مَاتَ وَهُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ إِلٰهَ إِلاَّ الله دَخَلَ الْجَنَّةَ
«Kim de kim, Lâ ilâha illâ Llahnı bilerek ölse, o Cennetke kirecektir».
Müslim (26).
Ekinci şart — şübeni yoq etken qaniylik.
Yani sen kalbiñde tolusınen Lâ ilâha illâ Llahta qaniy olmaq kereksiñ, sende yufaq olsa bile ne şübe, nede tendiremek olmaycaq. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dedi:
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا
«Mu’minler ancaq Allahqa ve Resulına iman etken, ondan soñ asla şübege tüşmegenlerdir».
(«al-Hucurat», 49:15).
Yani qaniy ediler.
Ve Abi Hureyranıñ rivayet etkeni hadiste Peyğamberimiz ﷺ dedi:
أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلٰهَ إِلاَّ الله، وَأَنِّي رَسُولُ اللّهِ.
لاَ يَلْقَى الله بِهِمَا عَبْدٌ، غَيْرَ شَاكٍّ فِيهِمَا، إِلاَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ.
«Allahtan başqa ibadet etilecek haq ilâh olmağanına ve men Allahnıñ Elçisi olğanıma şaatlıq etem. Allahnıñ nasıl qulu bu eki sözlernen, qaniy olaraq (asla şübelenmeden) Rabbisini qarşılasa, o Cennetke kirecek».
Müslim (27).
Ve bir kere Peyğamberimiz ﷺ Abi Hureyrağa böyle dedi:
«Bu bağçanı artında, Lâ ilâha illâ Llahnı qalplerinde qaniy olaraq şaatlıq etkenlerni, Cennetnen quvandır».
Müslim (31).
Öz yüregiñni talil et. Sen «Lâ ilâha illâ Llah» kelimesinde tolusınen qaniysıñ yada yoq? Sende, bir şeylernen bağlı olğan sırlı şübeler yoqmı aceba? Sen mahlüqlarğa bağlanmañnen, yaratılğanlarğa tevekül yapmañda körüne bilir. Yüce Allahtan qorqup, utanğan kibi insanlardan qorqasıñ.
Üçünci şart – şirkni ve riyanı yoq etken ihlâslıq.
Bu ne demek? Bu demekki sen amelleriñni şirkten, ihlâssızlıqtan, kösterme hayriyeden, insanlarğa köstermek içün yapılğan amellerden arındırmaq kereksiñ. Yani öz amelleriñden açıq ve gizli şirk qarışmalarını alıp taşla. Yani öz niyetiñni temizle, Yüce Allah rizası içün yap, çünki Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ
«Diqqat et, halis din yalıñız Allahnıñdır».
(«az-Zumar», 39:3).
Onda asla iç bir şirk ve iç bir riya olmaycaq.
وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ
«Albuki, olar ancaq dinni yalıñız Oña has qılaraq ve hanifler olaraq, Allahqa qullıq etüvleri emir olunğan edi».
(«al-Bayyina», 98:5).
Siz belleysiniz ihlâslıqqa irişmek – bu qolay bir şey? Peyğamberimiz ﷺ aytqanı kibi:
«Lâ ilâha illâ Llahnı ihlâslı olaraq kalpten خَالِصًا مِن قَلْبِهِ aytqanlar, — Mahşer künü menim şefaatıma nail olacaqlar».
al-Buhari (99).
Eger siz bunı pek qolay bir şey dep belleseniz, siz yañlışasız. Ameller ihlâslı olmasına, Yüce Allah rizası içün olmasına irişmek, — bu en büyük savaştır, ve bu savaş ölüm kelgene qadar toqtamaycaq. İç bir vaqıt, bir daqqağa bile raatlanmağa çare yoq. Yardım ise Yüce Allahtandır. Mına sen fuqarege sadaqa berdiñ, yada sen diniy bilgiler alasın, yada bu bilgilerni tarqatasın. Tüşünip baq, nam qazanmaq içün olarnı yapmaysıñmı aceba? İnsanlar seniñ aqqıñda güzel tüşünsinler diye degilmi aceba? Böyler olmağanında sen eminsiñmi? Eger bu o qadar qolay olsa edi, bu şey aqqında Quranda ve Sunnette o qadar çoq aytılmaz edi, bizlerni selefler o qadar çoq tenbiylemez ediler.
Dörtünci şart, bu seniñ «Lâ ilâha illâ Llahıñ» haq ve kerçek olması, — bu yalannı yoq etken sıdıqlıq.
Sen «Lâ ilâha illâ Llah» kelimesini sıdıq olaraq aytmaq kereksiñ. Böyle degil, — seniñ tiliñ ayta, amma seniñ qalbiñ aytqanıña doğru kelmey.
Baqıñız munafıqlar Peyğamberimizge ﷺ kelip böyle ayta ediler: «Aqiqatten, sen Allahnıñ Elçisi olğanıña, biz şaatlıq etemiz». Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) olarğa böyle cevap berdi ve dedi:
إِذَا جَاءكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ
«Allah da bilir ki, sen elbette, Onıñ Peyğamberisiñ. Allah munafıklarnıñ kesen-kes yalancı olğanlarını bilmekte».
(«al-Munafiqun», 63:1).
Ne zaman sen «Lâ ilâha illâ Llah» aytasıñ, seniñ sıdıqlığıñ Yüce Allahnen er zaman tekşirilmekte, çünki sınavlar kele. Bu sınavlarnen Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) tekşire: kim bu «Lâ ilâha illâ Llah» kelimesinde aqiqaten qaviy tura, kim ise sol ve sağğa sallana. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ۞ الم
«Elif. Lâam. Miim. İnsanlar, imtiandan keçirilmeden, sadece «İman ettik», deyüvlerinen, bıraqıla berilecek belledilermi?»
وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ
«Ant olsun ki, biz olardan evelkilerni de imtiandan keçirgen edik. Elbette, Allah doğrularnı ortağa çıqaracaq, yalancılarnı da mıtlaqa ortağa qoyacaq».
(«al-Ankabut», 29:1-3).
Bu sınavlar ile Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) sadıq insanlarnı yalancılardan ayıra. Lâ ilâha illâ Llahnı öz tillerinen aytıp, amma sınav olğanda öz azimkârlığını, Lâ ilâha illâ Llahqa mühlisligini coyğan kimselerden ayıra.
Sadıqlıq — adiy bir şey olmağanı içün Peyğamberimiz ﷺ dedi:
مَا مِنْ أَحَدٍ يَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ صِدْقًا مِنْ قَلْبِهِ، إِلَّا حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ
«Kim de kim «Lâ ilâha illâ Llah» kelimesini sadıq olaraq öz qalbinden şaatlıq etse, Yüce Allah onı Cehennem ateşi içün yasaq etecek».
al-Buhari (128) ve Müslim (32).
Tesavur etiniz, insan birden Cennetke kirecek. Eger sadıq olaraq «Lâ ilâha illâ Llah» dese, Yüce Allah onı Cehennem ateşine yasaq etecek.
Beşinci, önemli şart — nefretni yoq etken sevgi.
Eger sen Lâ ilâha illâ Llahnıñ haqiqiy mühlisi olsañ, demek sen Lâ ilâha illâ Llahnnı sevmek kereksiñ. Sen şehadetni eşitmege sevmek kereksiñ, çünki ne zaman tevhid aqqında aytılıp başlansa, çoq insanlar deyler: «Menim canım sıqıla, başqa bir şey aqqında laf etiñiz, maña bir ikâye aytıñız». Ne zaman tevhid aqqında aytıla, sen onı sevmek kereksiñ. Sen onı dinlemege sevmek kereksiñ. Sen ehli tevhidlerni sevmek kereksiñ. Sen er şeyden çoq Yüce Allahnı sevmek kereksiñ. Sen Peyğamberimizni ﷺ sevmek kereksiñ. Sen İslâm dinini sevmek kereksiñ. Sen, Lâ ilâha illâ Llahnnı kütkenlerni mu’minlerni sevmek kereksiñ, Allahnıñ tayın etken çerçivelerini riayet etmek kereksiñ. Sen, Lâ ilâha illâ Llahqa qarşı kelgen ve onı bozğan er bir şeyge nefret etmek kereksiñ, — bu şirk, bu küfür, ve Lâ ilâha illâ Llahnnı bozğan şeylerni sevmemek kereksiñ: Lâ ilâha illâ Llahqa azma ketirgen çeşit türlü diniy yañılıqlar yada günahlar.
Bu sözlerni diñleñiz. Peyğamberimiz ﷺ dedi:
أوثَقُ عُرَى الإيمانِ الحبُّ في اللهِ والبُغضُ في اللهِ
«İmannıñ en qaviy sapı – Allah rizası içün sevgi, ve Allah rizası içün nefret».
Ahmad, al-Albani bu hadiske yaşhı dedi «Sahih al-Cami’» (2009).
Böylece özüñni tekşir: sen bir şeyni Allah rizası içün sevesiñ yada nefret etesiñ, yada başqa bir kimseni rizası içün? Öz kriteriyleriñe baq, olar qaydan çıqa. Seniñ insanlarğa qarşı sevgiñ nede qurula? Nasıldır, yaşayış faydalarında? Yada milletçilikte? Eger bu menim milletimden olsa, digeri Lâ ilâha illâ Llahnı kütse bile, men bunı sevecem, çünki bu menşim milletimden. Bunda yada firqa mesüpliginde? Bu insan menim firqamdan, menim toplumından, men onı daan ziyade sevecem yada sen insanlarnı haqiqiy bu sözge davranışına köre sevesiñ. Ve Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bu şartlarğa belgiley. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللّهِ أَندَاداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبّاً لِّلّهِ
«İnsanlardan bazıları Allahtan başqasını Allahqa denk tañrılar edinir ve olarnı Allah kibi severler. İman etkenlerniñ Allahqa sevgileri ise, (olarnıñkinden) daa ziyadedir».
(«al-Baqara», 2:165).
Ve Peyğamberimiz ﷺ dedi:
«Eger seniñ qalbiñde üç şey olsa, sen imannıñ dadını duyacaqsıñ. Ve birinci şey – sen er bir şeyden çoq Allahnı ve Onıñ Elçisini sevmktesiñ. Ekinci şey — sen insannı başqa şey içün degil da, tek Allah rizası içün sevmektesiñ. Ve üçünci şey – nasıl sen Cehennem ateşine taşlanılğanıñnı istemegen kibi, küfürge qaytmağa istemeysiñ».
al-Buhari (16) ve Müslim (43).
Altıncı şart — qabul etmemekni yoq etken tabiylik.
Yani, eger sen «Lâ ilâha illâ Llah» deseñ, demek, Yüce Allahnıñ emirlerine boysun, Onıñ tayinatlarını yerine ketir. O zaman bu haq «Lâ ilâha illâ Llah» olur. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ
«Rabbiñizge dönüñ, Oña teslim oluñ».
(«az-Zumar», 39:54).
Ve, niayet, yedinci, sonki şart — Red etmekni yoq etken qabul etüv.
Lâ ilâha illâ Llahnı kalbiñnen ve tiliñnen qabul et. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Öz Kitabında, Lâ ilâha illâ Llahnı qabul etken ve olarnı Yüce Allah qurtarğan insanlar aqqında bizge çoq haberler yetkize ve dey:
كَذَلِكَ حَقّاً عَلَيْنَا نُنجِ الْمُؤْمِنِينَ
«İnanğanlarnı, üzerimizge bir borc olaraq, qurtaracaqmız».
(«Yunus», 10:103).
Ve Lâ ilâha illâ Llahnı red etken ve kibirlengen kimseler aqqında Yüce Allah haber ete. Olarnıñ başlarına nasıl uqubet ve nasıl ezziyet keldi. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
إِنَّهُمْ كَانُوا إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ
وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوا آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَّجْنُونٍ
«Çünki olarğa: Allahtan başqa tañrı yoqtır, denilgen vaqıtta, kibrnen tirele ediler. «Mecnun bir şair içün biz tañrılarımıznı bıraqacaqmızmı?», der ediler».
(«as-Saaffat», 37:35-36).
Böyleliknen, ey Allahın qulları! Bizge añlatıla ki, «Lâ ilâha illâ Llah», tek onıñ manasını bilgeniñ zaman, oña köre areket yapqanıñ zaman, sen sadıqsıñ ve qaniysıñ, sen onı sevmektesiñ, sen oña tabi olup qabul etesiñ, tek o zaman saña yardım eter. Eger insan «Lâ ilâha illâ Llah» kelimesini bilmese, o Rabbisine ibadet etken amma bilgisi olmağan hristianlarğa benzey. Eger bilse ve amel yapmasa, o haqnı bilgen amma yerine ketirmegen yahudiylerge benzey. Eger o qalbinde qaniylik yoq ise yada sadıq degil ise, o tıştan birini aytqan, amma içinde bam-başqa olğan munafıqlarğa benzey. Eger o tabi olmasa, ne zaman o şirk ve küfür olğan şeylerni yapsa, o dinden çıqa. O kâfir ola. Eger o dualarnen Yüce Allaha degil, ölülerge yada azizlerge muracat etse, o dinden çıqa. Eger o qurbanını Allah içün kesmese, o dinden çıqa. Eger o Allaha tevekkül yapmasa, yada bir kimseni Allahtan qorqulacaq qorqunen qorqsa, bir kimseni Allahnı sevecek sevginen sevse, insan dinden çıqa, ve müşrik ola. Eger Yüce Allaha tabi olmadan günahlar yapsa, o fasiq ola. Allah bizlerni bu şeylerden qorçalasın. Amma, eger insan özünde bilgini, qaniylikni, ihlâslıqnı, sadıqlıqnı, sevgini, tabiylikni, qabul etmekni bir yerge toplasa, böyle insan Doğru yoldadır (Sırat al-Mustaqım), Yüce Allah lütf ve ikram etken kimseleriñniñ yolundadır, ğadapqa oğrağanlarnıñ ve sapqanlarnıñ yolunı degil.
Bizim vazifemiz, ey Allahın qulları, episinden çoq bu söz içün qayğırmaqtır. Bizimi en önemli qasevetimiz, nasıl biz Lâ ilâha illâ Llahnı kütemiz. Yüce Allaha yalvaramız, bu Lâ ilâha illâ Llahnı keregi kibi, em sözümiznen, em tilimiznen, itiqatımıznen kütmege yardım etsin, çünki tek O bizim yardımcımız, tek O doğru yolğa qoya bilir.
اللهم اجعلنا من أهل لا إله إلا الله اللهم أحينا عليها وتوفنا عليها وادخلنا اللهم بها الجنة دار السلام
Allahım, bizlerni «Lâ ilâha illâ Llah» insanlarından yap. Allahım, bu sözler ile yaşamağa, ve bu sözler ile can bermege nasip et, ve bu sözlerni, bizge Cennetke — baht ve tınçlıq mekânına, kirmege sebep yap.
Тазе тефсирлер