Эй Аллахнынъ къуллары, байрамлар Аллахтан – бу акъикъий къуванчтыр.
Буны озь къоранталарынъызгъа ве озь балаларынъызгъа анълатынъыз.
Сен керчек, акъикъий къуванчны, гонълюнъде акъикъий тескин, хайырлы джошкъунлыкъны сезмек мумкюнсинъ, эгер сен бильсенъ, Яратыджынынъ Озю, Къайсындан сен табисинъ, Къайсындан сеннен ве сенинъ баланънен, сенинъ якъынларынънен бугунь, ярын, омюр бою, олюмден сонъ оладжагъы таби, О, сенден разы.Мына бу къуванчтыр!
Не вакъыт сен Аллахнен тесбит ве хайырлы эткен байрамларны къайд этсенъ, сен Онынъ разылыгъыны аласынъ, бу къуванчны, бу байрамны къайд эткен вастасынен сен Онъа якъынлашасынъ. Мына бу акъикъий байрамдыр!
Не вакъыт Мухаммед ПейгъамберимизﷺМединеге кельди, онынъ сакинлеринде (ансарларда) эки байрам куньлери бар эди (Наврез и Махраджан). Бу вакъытлары олар ойнай эдилер. О, олардан сорады: «Бу насыл куньлер?» Олар джевап бердилер: «Бу куньлер, къайсыларында джаиллик вакъытларда биз ойнай ве къувана эдик». О вакъыт Пейгъамберимизﷺайтты: «Акъикъатен, Аллах оларны сизлер ичюн олардан яхшыдж аэки байрам куньлеринен авуштырды: Къурбан кунюнен (Ид аль Адха) ве Ораза кунюнен (Ид аль Фитр)” (шейх аль-Албани айтты: «Хадис керчек (сахих)». Бу хадиснинъ иснады Муслимнинъ шартларына коре керчек, ве буны аль-Хаким де айтты, къайсынен аз-Захаби разы олды. «СахихАби Дауд» 4/297).
АльхамдулиЛлях (Аллахкъа макътавлар)! Къурбан байрамы ве Ораза байрамы Рамадандан сонъ. Аллах бизлер ичюн авуштырды, эй Аллахнынъ къуллары, ве Аллахнынъ бергени бизлерге етерли.
‘Ид – бу не?
Базылары байрам деп, терджиме этелер. Амма бу мутлакъа байрам олмакъ мумкюн дегиль.
‘Ид – бу насылдыр сан, къайсыны текрар, мунтазамтарзда къайд этелер, Шариатта тесбит этильмеди. Бир де бир саны алып ве оны мунтазамтарзда къайд этмек – бу бизим Шариатымызда ёкъ. Бу янъылыкъларгъа (бид’а) менсюп!
Юдже Аллах догъгъан балагъа тек акъикъаны тесби тэтти. Бундан сонъ бир шей тесбит этильмеди. Бала догъгъаны ичюн бир де бир байрам къайд этмеси бундансонъ ёкъ. Догъды – акъикъанен къайд эттик, бундан сонъ башкъа шей ёкъ.
Эгер де адамлар бир де бир саны алып, оны мунтазамтарзда, эр афта, я да эр ай, я да эр йыл къайд этселер, шу вакъыт, демек, олар бу санны Ислам байрамларына бир ве ошагъан эттилер. Бу исе харам, бу мумкюн дегиль, чюнки Исламда тек 3 ‘ид бар: ‘Ид аль-Фитр (Ораза байрамы), ‘Ид аль-Адха (Къурбан байрамы) ве Джум’а.
Кимдир айтарки, бу ибадет суаллерине менсюп дегиль, адамларнынъ эр заманки арекетлери (‘адата) суаллерине менсюп.
Биз ёкъ дермиз: эгер бир шей сан деп алынды, эр сефер тантаналы къайд этильди, бу энди бозгъунлыкъ, буны энди адамлар ‘ид деп, алдылар, ‘ид исе бизде тек 3.
Пейгъамберимизﷺ, Мединеге кельгенде, корьдики, ансарлар эки куньни кечире эдилер, къайсыларыны олар эр даим къайд эте эдилер. О, сорады: «Бу насыл куньлер?» Олар айттылар: «Бу Махраджан ве бу Наврез». Пейгъамберимиз ﷺ айтты: «Акъикъатен, Аллах сизлерге оларны яхшыджа эки куньлернен авуштырды: Ид аль-Адха ве ‘Ид аль-Фитр».
Олар бу бизде тек урф-адет, дин дегиль, Махраджанны бойле кезинти киби къайд этемиз ве иляхре деп, айта биле эдилер. Пейгъамберимиз ﷺ ясакъ этти ве айттыки, Аллах сизлер ичюн эки яхшыджа куньлернен авуштырды: ‘Ид аль-Адха ве ‘Ид аль-Фитр.
Зороастрийнынъ кемчмиш къалынтылары – бу чокъ Ислям мемлекетлеринде кенъиш олгъан шейлердендир: бу Азербайджан яда орта Азия, яда Курдистан, Иракънынъ шималий тарафлары киби эвельден бир Перс девлетининъ олгъан мемлекетлери. Бу миллетлер Наврез адлы байрамны къад этелер.
Сёзнинъ там манасында – бу янъы кунь яда янъы йыл. Аслында бу зороастрийлернинъ байрамы. Зороастрийлер эки Танъры олгъанына инангъанлар: ярыкънынъ Танърысы ве къаранлыкънынъ Танърысы. Яхшылыкъ япкъан, ярыкънынъ Танърысы ве яманлыкъ япкъан, къаранлыкънынъ Танърысы. Буны 21 мартта олгъан, баарь геджеси ве куньдюзининъ мусавийлиги кунюнде къайд этелер.
Демек гедженен кундюз бир олмакъта, яни гедженинъ вакъыты куньдюзнинъ вакъытына бензей. Ве бу куньден сон сутканынъ ярыкъ парчасы артып башлай, яни ярыкъ зияделешип башлай. Ве олар буны, ярыкълыкъ енъиши, ярыкълыкъ Танърынынъ тимсали деп саялар.
Шунынъ ичюн 21 март кунюнде зороастрийлер, маджуслар, дуалийлер озь байрамыны къайд этелер.
Языкъ ки, бугунь озьлерини мусульман сайгъан чокъ инсанлар, агъызларыны копюртип бу байрамны имае этелер, бу Ислянынъ байрамы дейлер, оны Ислямнынъ йылбашы деп адландыралар. Кимерде «Бу мушриклернинъ байрамы, мусульманларгъа ляйыкъ кельмеген байрам, онынъ къайд этильмеси ясакъ», деген имселерни ольдюрмеге азырлар.
Кяфирлернинъ байрамларында иштиракъ этмек – бу ясакътыр (харам).
Ибн аль-Къайим, бу юфакъ ширкнинъ чешитлеринден, чюнки, бу санким “Икърар” киби, яни бу инсанларнынъ арекетлерини такъдирлемек, деп айтты.
•••••❁⚜️❁•••••┈┈•••••❁⚜️❁•••••❁⚜️❁•••••❁⚜️❁•••••┈┈•••••❁⚜️❁•••••
Ey Allahnıñ qulları, bayramlar Allahtan – bu aqiqiy quvançtır.
Bunı öz qorantalarıñızğa ve öz balalarıñızğa añlatıñız.
Sen kerçek, aqiqiy quvançnı, göñlüñde aqiqiy teskin, hayırlı coşqunlıqnı sezmek mümkünsiñ, eger sen bilseñ, Yaratıcınıñ Özü, Qaysından sen tabisiñ, Qaysından sennen ve seniñ balañnen, seniñ yaqınlarıñnen bugün, yarın, ömür boyu, ölümden soñ olacağı tabi, O, senden razı.Mına bu quvançtır!
Ne vaqıt sen Allahnen tesbit ve hayırlı etken bayramlarnı qayd etseñ, sen Onıñ razılığını alasıñ, bu quvançnı, bu bayramnı qayd etken vastasınen sen Oña yaqınlaşasıñ. Mına bu aqiqiy bayramdır!
Ne vaqıt Muhammed PeyğamberimizﷺMedinege keldi, onıñ sakinlerinde (ansarlarda) eki bayram künleri bar edi (Navrez i Mahracan). Bu vaqıtları olar oynay ediler. O, olardan soradı: «Bu nasıl künler?» Olar cevap berdiler: «Bu künler, qaysılarında caillik vaqıtlarda biz oynay vequvana edik». O vaqıt Peyğamberimizﷺayttı: «Aqiqaten, Allah olarnı sizler içün olardan yahşıc aeki bayram künlerinen avuştırdı: Qurban kününen (İd al Adha) ve Oraza kününen (İd al Fitr)”
(şeyh al-Albani ayttı: «Hadis kerçek (sahih)». Bu hadisniñ isnadı Müslimniñ şartlarına köre kerçek, ve bunı al-Hakim de ayttı, qaysınen az-Zahabi razı oldı. «SahihAbi Daud» 4/297).
AlhamduliLlâh (Allahqa maqtavlar)! Qurban bayramı ve Oraza bayramı Ramadandan soñ. Allah bizler içün avuştırdı, ey Allahnıñ qulları, ve Allahnıñ bergeni bizlerge yeterli.
‘İd – bu ne?
Bazıları bayram dep, tercime eteler. Amma bu mutlaqa bayram olmaq mümkün degil.
‘İd – bu nasıldır san, qaysını tekrar, muntazamtarzda qayd eteler, Şariatta tesbit etilmedi. Bir de bir sanı alıp ve onı muntazamtarzda qayd etmek – bu bizim Şariatımızda yoq. Bu yañılıqlarğa (bid’a) mensüp!
Yüce Allah doğğan balağa tek aqiqanı tesbi tetti. Bundan soñ bir şey tesbit etilmedi. Bala doğğanı içün bir de bir bayram qayd etmesi bundansoñ yoq. Doğdı – aqiqanen qayd ettik, bundan soñ başqa şey yoq.
Eger de adamlar bir de bir sanı alıp, onı muntazamtarzda, er afta, ya da er ay, ya da er yıl qayd etseler, şu vaqıt, demek, olar bu sannı İslam bayramlarına bir ve oşağan ettiler. Bu ise haram, bu mümkün degil, çünki İslamda tek 3 ‘id bar: ‘İd al-Fitr (Oraza bayramı), ‘İd al-Adha (Qurban bayramı) ve Cum’a.
Kimdir aytarki, bu ibadet suallerine mensüp degil, adamlarnıñ er zamanki areketleri (‘adata) suallerine mensüp.
Biz yoq dermiz: eger bir şey san dep alındı, er sefer tantanalı qayd etildi, bu endi bozğunlıq, bunı endi adamlar ‘id dep, aldılar, ‘id ise bizde tek 3.
Peyğamberimizﷺ, Medinege kelgende, kördiki, ansarlar eki künni keçire ediler, qaysılarını olar er daim qayd ete ediler. O, soradı: «Bu nasıl künler?» Olar ayttılar: «Bu Mahracan ve bu Navrez». Peyğamberimiz ﷺ ayttı: «Aqiqaten, Allah sizlerge olarnı yahşıca eki künlernen avuştırdı: İd al-Adha ve ‘İd al-Fitr».
Olar bu bizde tek urf-adet, din degil, Mahracannı böyle kezinti kibi qayd etemiz ve ilâhre dep, ayta bile ediler. Peyğamberimiz ﷺ yasaq etti ve ayttıki, Allah sizler içün eki yahşıca künlernen avuştırdı: ‘İd al-Adha ve ‘İd al-Fitr.
Zoroastriynıñ kemçmiş qalıntıları – bu çoq İslâm memleketlerinde keñiş olğan şeylerdendir: bu Azerbaycan yada orta Aziya, yada Kürdistan, İraqnıñ şimaliy tarafları kibi evelden bir Pers devletiniñ olğan memleketleri. Bu milletler Navrez adlı bayramnı qad eteler.
Sözniñ tam manasında – bu yañı kün yada yañı yıl. Aslında bu zoroastriylerniñ bayramı. Zoroastriyler eki Tañrı olğanına inanğanlar: yarıqnıñ Tañrısı ve qaranlıqnıñ Tañrısı. Yahşılıq yapqan, yarıqnıñ Tañrısı ve yamanlıq yapqan, qaranlıqnıñ Tañrısı. Bunı 21 martta olğan, baar gecesi ve kündüziniñ musaviyligi kününde qayd eteler.
Demek gecenen kündüz bir olmaqta, yani geceniñ vaqıtı kündüzniñ vaqıtına benzey. Ve bu künden son sutkanıñ yarıq parçası artıp başlay, yani yarıq ziyadeleşip başlay. Ve olar bunı, yarıqlıq yeñişi, yarıqlıq Tañrınıñ timsali dep sayalar.
Şunıñ içün 21 mart kününde zoroastriyler, macuslar, dualiyler öz bayramını qayd eteler.
Yazıq ki, bugün özlerini musulman sayğan çoq insanlar, ağızlarını köpürtip bu bayramnı imaye eteler, bu İslânıñ bayramı deyler, onı İslâmnıñ yılbaşı dep adlandıralar. Kimerde «Bu müşriklerniñ bayramı, musulmanlarğa lâyıq kelmegen bayram, onıñ qayd etilmesi yasaq», degen imselerni öldürmege azırlar.
Kâfirlerniñ bayramlarında iştiraq etmek – bu yasaqtır (haram).
İbn al-Qayim, bu yufaq şirkniñ çeşitlerinden, çünki, bu sankim “İqrar” kibi, yani bu insanlarnıñ areketlerini taqdirlemek, dep ayttı.
Тазе тефсирлер