بسم الله الرحمن الرحيم
Latin urufatında oqumaq
Эй Аллахын къуллары! Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Озь Китабында дей:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
«Рамазан айы инсанларгъа ёл косьтериджи, догърунынъ ве догъруны эгриден айырувнынъ ачыкъ делиллери оларакъ Къур’ан эндирильген айдыр».
(«аль-Бакъара», 2:185).
Биз, эй Аллахын къуллары, Аллахнынъ рахмети иле, шимди Къуран айында булунамыз. Онынъ ичюн, Юдже Аллахнынъ Китабына – итикъат тарафындан, иман тарафындан, амель тарафындан, табиат тарафындан насыл джиэт олмакъ керек олгъаныны хатырламагъа пек онемлидир.
Эй Аллахын къуллары! Къураннынъ бутюн арифлери, келимелери ве маналары – бу Юдже Раббимизнинъ Сёзюдир. Оны Юдже Аллах Озю айтты, ве Джибриль (алейхи селям) Ондан Къураннынъ келимелерини эшитти. Джибриль – бу баш мелектир. О Къуранны Пейгъамберимизге ﷺ энерек кетире эди. Бу акъкъында Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Озю айта:
وَإِنَّهُ لَتَنزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ بِلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُّبِينٍ
«Муакъкъакъ ки, о, Къур’ан алемлернинъ Рабби эндиргенидир. Оны Руху’ль-эмин (Джибриль) тенбиеджилерден олурсынъ дие, ап-ачыкъ арап тилинен сенинъ къальбинъе эндиргендир».
(«аш-Шуараа», 26:192-195).
Селефлер айта эдилер:
منه بَدَا وإليه يعود
«Къуран Юдже Аллахтан башланды ве Онъа къайтаджакътыр».
«Къуран Юдже Аллахтан башланды…» — демек, о Юдже Аллахтан таркъалды. Юдже Аллах – оны айткъан Танърыдыр. Къуран яратылмады. Кимерде, бильгисиз себебинден айткъан базы къардашларымыздан эшитемиз: «Не заман Аллах Къуранны яратты». Ёкъ. Къуран яратылмады! Ким де дим Къуран яратылгъан махлюкъ десе, о кяфир ола, о Аллахын дининден чыкъа. Бойле инсан Юдже Аллахнынъ ве Онынъ Сёзюни юксельтмектен узакълаша.
Къуран — منه بَدَا – Ондан таркъалды, О оны айтты.
«وإليه يعود — … ве Онъа къайтаджакъ» — демек, Махшер кунюнден эвель, сонки куньлерде, не заман инсанлар Къуранны окъумасыны, оны анъламасыны, онъа инанмасыны ве онъа коре амеллер япмасыны ташлайджакълар, Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Озь Язысыны (Озь Сёзюни) ашшаланмасына изин бермейджек. Юдже Аллах ойле япаджакъки бир геджеде Къуран ерден котериледжек, ве бир кимсени акъылында ич бир ает ве ич бир ариф къалмайджакъ, ве ич бир бургъуда, ве ич бир саифеде ич бир ает къалмайджакъ.
Эй Аллахын къуллары! Къуран – бу Хидает Китабы, яни догъру талиматнаменинъ ве огютнинъ Китабы. Бу сеадет Китабы! Бу мувафакъиет Китабы! Бу инсанларны къасталыкътан шефаатландыргъан Китаб. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бизлерге бу Языны огют ве талиматнаме оларакъ, хайыр ёлларны бельгилеп, эндирди. Къуран – бу му’минлер ичюн нурдыр! Къуран – такъвалы кимселер ичюн ышыкътыр! Бу кальплеримизге шифадыр.
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
«Шубесиз ки, бу Къур’ан энъ догъру ёлгъа ириштирир, яхшы давранышларда булунгъан му’минлерге, озьлери ичюн буюк бир мукяфат олгъаныны мужделер».
(«аль-Исра», 17:9).
Кенеде Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
قَدْ جَاءَكُم مِّنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُّبِينٌ
«Акъикъатен сизге Аллаhтан бир нур, ачыкътан-ачыкъ бир китап кельди».
(«аль-Маида», 5:15).
Ве Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ
«Биз Къур’андан ойле бир шей эндирмектемиз ки, О му’минлер ичюн шифа ве рахметтир; залымларнынъ исе, ялынъыз зияныны арттырыр».
(«аль-Исра», 17:82).
Эй Аллахын къуллары, Къурандан огют ве акъикъий шифа алмакъ ичюн, оны тек окъумакъ етерли дегиль. Мытлакъкъа окъумакъ ве оны анъламакъ керектир, онынъ маналарындан фикир этмек керектир. Анънагъан сон исе, арекет этмек! Анънагъан сон, сен нении анънадынъ исе оны япмакъ. Ана о заман инсан Къуран окъугъан сайыла.
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُولَئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ
«Озьлерине китап берген кимселеримиз(ден базысы) оны, акъкъыны козетерек, окъурлар. Чюнки, олар онъа иман этерлер».
(«аль-Бакъара», 2:121).
Селефлер айта эдилер: «Къуранны акъикъий окъугъанлар – бу демек: онъа коре арекет япкъан кимселердир».
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ
«Санъа бу мубарек Китапны, аетлерини тюшюнсинлер ве акъылы олгъанлар огют алсынлар, дие эндирдик».
(«Саад», 38:29).
Эй Аллахын къуллары! Керчектен, Къуран – бу пейгъамберлерге хедие этильген эн буюк аляметлердендир. Базы вакъыт онъа муджизе дейлер, амма даан догърусы оны алямет деп адландырмакъ. Ве бу Махшер кунюне къадар оладжакъ аляметлердендир. Бу кетмейджек, ёкъ олмайджкъ аляметтир.
Эгер пейгъамберлерге, оларнынъ девиринде алямет берильген эди исе, олар шимди ёкъ, амма Къуран – бу асырлар девамында каладжакъ алямет ве муджизедир, ве Къураннынъ муджизелери битмейджек. Ве инсанлар биле бу Къураннынъ мукеммеллигини анънамагъа чарелери ёкъ. Ве Къуранны чокъ окъумакътан болдурмагъа чаре ёкъ. Къуран бездирмес, чюнки бу Юдже Аллахын Сёзюдир.
Къуран – о юксельтильген! Онынъ устюнден юксенильмез. Онынъ ичюн Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) инсан ве джинлерге теклиф ташлады – бу эки агъыр махлюкъ сыфатына: яратынъ, язынъ, бу Къурангъа ошагъан бир шей мейдангъа кетиринъ, бутюн Къурангъа дегиль, эн азында бир суреге. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) булар оны япып оламаз, деди, эгер олар эписи бир ерге топлашып бири бирине ярдым этселер биле, япып оламазлар.
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا
«Де ки: Ант олсун, бу Къур’ангъа бир бенъзегенни ортагъа къоймакъ узьре, инсу джинс бир ерге кельселер, бир-бирилерине дестек олсалар да, онъа бенъзегенни ортагъа кетиралмазлар».
(«аль-Исра», 17:88).
Эй Аллахын къуллары! Биз бильмек керекмиз, Къуран толусынен мухкемдир, яни мукеммельдир, онынъ етишмемезлиги ве эксиклиги ёкътыр! Ве Къуран толусынен мутешебих, яни онынъ бутюн аетлери бири бирине якъындыр, ве оларнынъ арасында анълашмамазлыкъ ве зиддиет ёкътыр, олар эписи бири биринен разылыкъта ве аэнкте, ве олар эписи мукеммельдир! Аллахын Китабында зиддиет олмаз.
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ
«Аетлери къуветлендирильген, сонъра да анълатылгъан бир китаптыр».
(«Худ», 11:1).
Ве Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُّتَشَابِهًا
«Аллаh сёзнинъ энъ гузелини, бир-биринен уйгъун ве быкылмадан текрар-текрар окъулгъан бир китап оларакъ эндирди».
(«аз-Зумар», 39:23).
«Бир-биринен уйгъун» — демек, олар эписи бири биринен разылыкъта ве аэнкте. Анда зиддиет ёкъ.
Кенеде Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ
لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ
«Албуки, о акърансыз бир Китаптыр. Онъа огюнден де, артындан да батыл келалмаз. О, икмет саиби, чокъ макътавлы Аллаhтан эндирильгендир».
(«Фуссыллет», 41:41-42).
Даан Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) деди:
أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا
«Аля Къур’ан узеринде кереги киби тюшюнмейджеклерми? Эгер о Аллаhтан башкъасы тарафындан кельген олса эди, онда бир чокъ уйгъунсызлыкъ тапар эдилер».
(«ан-Нисаа», 4:82).
Къуранда келишиксизлик яда зиддиет таптым деген инсан Аллахтан къоркъсын. Эгер сен Къуранда бир зиддиет таптынъ исе, бу зиддиет Къуранда дегиль, бу зиддиет сенинъ башынъда, сенинъ заиф, мукеммель олмагъан, яман акъылынъда яда сенинъ ниетинъде. Анда къыдыр…
Эй Аллахын къуллары! Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Озь Китабында, Къуран акъкъында бильгисиз айткъан кимселерге, Аллахын Сёзю акъкъында бир шей тюшюнип тапкъан кимселерге, озь истегени киби тефсир эткен яда бир шейни ред эткен кимселерге, шиддетли джезанен къоркъута. Бойле кимселерге шиддетли джеза!
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي آيَاتِنَا لَا يَخْفَوْنَ عَلَيْنَا أَفَمَن يُلْقَى فِي النَّارِ خَيْرٌ أَم مَّن يَأْتِي آمِنًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ
«Аетлеримиз акъкъында догърулыкътан айырылып, эгирликке сапкъанлар бизге гизли къалмаз. О алда, атешнинъ ичине атылгъан даа эйидирми, ёкъса, къыямет куню ишанчнен кельгенми? Истегенинъизни япынъ! Шубесиз, О, япкъанларнъызны корьмекте».
(«Фуссылет», 41:40).
Эй Аллахын къуллары, Къуран акъкъында, Юдже Аллах акъкъында, Аллахын дини акъкъында бильгисиз, эн азында бир сёз айтмагъа биле сакъынынъ, Аллах бизни къорчаласын!
Фикир этинъ! Эбу Бекир эс-Сыддыкъ – бу умметнинъ эн садыкъ инсаны, бу умметнинъ эн гузель инсаны, пейгъамберлерден ве эльчилерден сон эн гузель инсан, не заман ондан, онынъ бильмеген Къураннынъ бир аетини манасы акъкъында сорадылар, Къуранда онынъ манасы не, о бойле сёзлер айты:
أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّنِي؟ وَأَيُّ سَمَاءٍ تُظِلُّنِي؟ إن أنا قُلْتُ فِي كِتَابِ اللَّهِ ما لا أعلم
«Мен бильмеден Аллахын сёзю акъкъында бир шей айтсам, насыл топракъ мени устюнде алып юреджек, ве насыл коклер мени ортюп оладжакълар».
Ибн Аби Шейба, 6/136.
Эбу Бекир эс-Сыддыкъ (эн садыкъ инсан), Аллах ондан разы олсун, озь тюшюнджесине коре бильгисиз ве анъламы олмадан, бир сёз биле айтмагъа къоркъа эди.
Эй Аллахын къуллары! Эй Ислям уммети! Аллахын Сёзюни юксельтинъ!
Онынъ ичюн, биз мусульманлар бойле вазиетте къалдыкъ. Бизни ашшалаталар, бизни къувалар ве ольдюрелер, деп къычырамыз. Не ичюн биз бойле ашшалама вазиеттемиз? Чюнки биз Аллахын Сёзюни юксельтмеймиз. Не заман биз бу Сёзни юксельтсек, о заман биз озюмиз юкселеджемиз. Кальплеринъизде Аллахын Сёзюни юксельтинъ.
Аллахнынъ Язысыны къийметини ве вазиетини билинъиз. Къураннен башкъа сёзлер, инсанларнынъ сёзлери, арасында Аллахнен Онынъ махлюкълары арасында олгъан феркъ кибидир. Онынъ ичюн эр заман, биз давалы меселелеримизде, биз мытлакъкъа, чезилювге, макемеге ве тюшюнювге Аллахнынъ Китабына – Къурангъа къайтмакъ керекмиз.
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей:
فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ
إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا
«Эгер бир хусуста анълашмазлыкъкъа тюшсенъиз -Аллаhкъа ве ахиретке акъикъатен инансанъыз- оны Аллаhкъа ве Ресулгъа алып барынъ (оларнынъ талиматына коре аль этинъ); бу, эм хайырлы, эм де нетидже нокътаи назарындан даа гузель».
(«ан-Нисаа», 4:59).
Къурангъа алып барылгъаны киби, Суннеткеде алып бармакъ онемлидир. Чюнки Суннет – бу Къураннынъ изаатыдыр. Чюнки Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Озь Китабында, бизлерге Суннетке къайтмакъ керек олгъаны акъкъында айта:
وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا
«Пейгъамбер сизге не берди исе, оны алынъ, сизге не ясакълады исе, ондан да сакъынынъ».
(«аль-Хашр», 59:7).
Эй Аллахын къуллары! Рамазан айында айрыджа Къурангъа дикъкъат этмек керектир. Ве бу тесадюф дегиль ве аджайип бир шей дегиль! Чюнки бу Къуран айы, бу айда Къуран эндирильгендир. Онынъ ичюн Джибриль (алейхи селям) Пейгъамберимизге ﷺ эр Рамазанда келе эди. Ве олар толусынен башындан сонуна къадар Къуранны кече эдилер. Пейгъамберимиз ﷺ Джибрильге Къуранны окъуй эди, ве олар оны толусынен текшире эдилер. Пейгъамберимизни ﷺ сонки йылында бу текширме эки кере олып кечкен эди: Пейгъамберимиз ﷺ Джибрильнен берабер эки кере Къуранны окъугъан эди.
Эй Аллахын къуллары, бу, бизим эпимиз ичюн хатырлатмадыр. Бу айда (эн азында бу айда) Къуран сизден узакъ, рафта бошуна ятмасын. Эльбетте тек бу айда дегиль, эр бир айда, амма бу айда даан зияде Къуран окъумакъ ве оны чокъ фикир этмек, озюнъизни вазиетинъизни текрардан бакъмакъ, озюнъизни къарарламакъ: «Аллах манъа насиб эткен ве мени кетирткен бу Языгъа мен насыл давранам? Оны окъумакъта, оны огренмекте ве арекет этмекте мен онъа насыл давранам?» керектир.
Келинъиз, эй Аллахын къуллары, бу айда озюмизни эн гузель тарафтан корьсетейик, озюмизни Юдже Аллаха, Онынъ Китабына къаршы эн гузель шекильде корьсетейик. Келинъиз бу айда Аллахнынъ муджизели Китабындан эн хайырлы азыкъ азырлайыкъ. Озь нефслеримизге къаршы, Къуран окъумакънен ве оннен къулланмакънен саваш япайыкъ.
Юдже Аллаха ялварамыз, бизлерни эхлюль-Куръан (Къуран инсанларындан) япсын. Ве Пейгъамберимиз ﷺ дегени киби:
أهلُ القرآنِ أهلُ اللهِ
«Къуран инсанлары – бу Аллахнынъ инсанлары». Яни, бу Юдже Аллахнынъ айры эсабында олгъан къулларыдыр.
بسم الله الرحمن الرحيم
Ey Allahın qulları! Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Öz Kitabında dey:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
«Ramazan ayı insanlarğa yol kösterici, doğrunıñ ve doğrunı egriden ayıruvnıñ açıq delilleri olaraq Qur’an endirilgen aydır».
(«al-Baqara», 2:185).
Biz, ey Allahın qulları, Allahnıñ rahmeti ile, şimdi Quran ayında bulunamız. Onıñ içün, Yüce Allahnıñ Kitabına – itiqat tarafından, iman tarafından, amel tarafından, tabiat tarafından nasıl ciet olmaq kerek olğanını hatırlamağa pek önemlidir.
Ey Allahın qulları! Qurannıñ bütün arifleri, kelimeleri ve manaları – bu Yüce Rabbimizniñ Sözüdir. Onı Yüce Allah Özü ayttı, ve Cibril (aleyhi selâm) Ondan Qurannıñ kelimelerini eşitti. Cibril – bu baş melektir. O Qurannı Peyğamberimizge ﷺ enerek ketire edi. Bu aqqında Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Özü ayta:
وَإِنَّهُ لَتَنزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ بِلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُّبِينٍ
«Muaqqaq ki, o, Qur’an alemlerniñ Rabbi endirgenidir. Onı Ruhu’l-emin (Cibril) tenbiyecilerden olursıñ diye, ap-açıq arap tilinen seniñ qalbiñe endirgendir».
(«aş-Şuaraa», 26:192-195).
Selefler ayta ediler:
منه بَدَا وإليه يعود
«Quran Yüce Allahtan başlandı ve Oña qaytacaqtır».
«Quran Yüce Allahtan başlandı…» — demek, o Yüce Allahtan tarqaldı. Yüce Allah – onı aytqan Tañrıdır. Quran yaratılmadı. Kimerde, bilgisiz sebebinden aytqan bazı qardaşlarımızdan eşitemiz: «Ne zaman Allah Qurannı yarattı». Yoq. Quran yaratılmadı! Kim de dim Quran yaratılğan mahlüq dese, o kâfir ola, o Allahın dininden çıqa. Böyle insan Yüce Allahnıñ ve Onıñ Sözüni yükseltmekten uzaqlaşa.
Quran — منه بَدَا – Ondan tarqaldı, O onı ayttı.
«وإليه يعود — … ve Oña qaytacaq» — demek, Mahşer kününden evel, sonki künlerde, ne zaman insanlar Qurannı oqumasını, onı añlamasını, oña inanmasını ve oña köre ameller yapmasını taşlaycaqlar, Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Öz Yazısını (Öz Sözüni) aşşalanmasına izin bermeycek. Yüce Allah öyle yapacaqki bir gecede Quran yerden köterilecek, ve bir kimseni aqılında iç bir ayet ve iç bir arif qalmaycaq, ve iç bir burğuda, ve iç bir saifede iç bir ayet qalmaycaq.
Ey Allahın qulları! Quran – bu Hidayet Kitabı, yani doğru talimatnameniñ ve ögütniñ Kitabı. Bu seadet Kitabı! Bu muvafaqiyet Kitabı! Bu insanlarnı qastalıqtan şefaatlandırğan Kitab. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bizlerge bu Yazını ögüt ve talimatname olaraq, hayır yollarnı belgilep, endirdi. Quran – bu mu’minler içün nurdır! Quran – taqvalı kimseler içün ışıqtır! Bu kalplerimizge şifadır.
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
«Şübesiz ki, bu Qur’an eñ doğru yolğa iriştirir, yahşı davranışlarda bulunğan mu’minlerge, özleri içün büyük bir mukâfat olğanını müjdeler».
(«al-İsra», 17:9).
Kenede Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
قَدْ جَاءَكُم مِّنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُّبِينٌ
«Aqiqaten sizge Allahtan bir nur, açıqtan-açıq bir kitap keldi».
(«al-Maida», 5:15).
Ve Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ
«Biz Qur’andan öyle bir şey endirmektemiz ki, O mu’minler içün şifa ve rahmettir; zalımlarnıñ ise, yalıñız ziyanını arttırır».
(«al-İsra», 17:82).
Ey Allahın qulları, Qurandan ögüt ve aqiqiy şifa almaq içün, onı tek oqumaq yeterli degil. Mıtlaqqa oqumaq ve onı añlamaq kerektir, onıñ manalarından fikir etmek kerektir. Añnağan son ise, areket etmek! Añnağan son, sen nenii añnadıñ ise onı yapmaq. Ana o zaman insan Quran oquğan sayıla.
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُولَئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ
«Özlerine kitap bergen kimselerimiz(den bazısı) onı, aqqını közeterek, oqurlar. Çünki, olar oña iman eterler».
(«al-Baqara», 2:121).
Selefler ayta ediler: «Qurannı aqiqiy oquğanlar – bu demek: oña köre areket yapqan kimselerdir».
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ
«Saña bu mubarek Kitapnı, ayetlerini tüşünsinler ve aqılı olğanlar ögüt alsınlar, diye endirdik».
(«Saad», 38:29).
Ey Allahın qulları! Kerçekten, Quran – bu peyğamberlerge hediye etilgen en büyük alâmetlerdendir. Bazı vaqıt oña mücize deyler, amma daan doğrusı onı alâmet dep adlandırmaq. Ve bu Mahşer kününe qadar olacaq alâmetlerdendir. Bu ketmeycek, yoq olmaycq alâmettir.
Eger peyğamberlerge, olarnıñ devirinde alâmet berilgen edi ise, olar şimdi yoq, amma Quran – bu asırlar devamında kalacaq alâmet ve mücizedir, ve Qurannıñ mücizeleri bitmeycek. Ve insanlar bile bu Qurannıñ mükemmelligini añnamağa çareleri yoq. Ve Qurannı çoq oqumaqtan boldurmağa çare yoq. Quran bezdirmes, çünki bu Yüce Allahın Sözüdir.
Quran – o yükseltilgen! Onıñ üstünden yüksenilmez. Onıñ içün Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) insan ve cinlerge teklif taşladı – bu eki ağır mahlüq sıfatına: yaratıñ, yazıñ, bu Quranğa oşağan bir şey meydanğa ketiriñ, bütün Quranğa degil, en azında bir surege. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bular onı yapıp olamaz, dedi, eger olar episi bir yerge toplaşıp biri birine yardım etseler bile, yapıp olamazlar.
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا
«De ki: Ant olsun, bu Qur’anğa bir beñzegenni ortağa qoymaq üzre, insu cins bir yerge kelseler, bir-birilerine destek olsalar da, oña beñzegenni ortağa ketiralmazlar».
(«al-İsra», 17:88).
Ey Allahın qulları! Biz bilmek kerekmiz, Quran tolusınen mühkemdir, yani mükemmeldir, onıñ yetişmemezligi ve eksikligi yoqtır! Ve Quran tolusınen müteşebih, yani onıñ bütün ayetleri biri birine yaqındır, ve olarnıñ arasında añlaşmamazlıq ve ziddiyet yoqtır, olar episi biri birinen razılıqta ve aenkte, ve olar episi mükemmeldir! Allahın Kitabında ziddiyet olmaz.
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ
«Ayetleri quvetlendirilgen, soñra da añlatılğan bir kitaptır».
(«Hud», 11:1).
Ve Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُّتَشَابِهًا
«Allah sözniñ eñ güzelini, bir-birinen uyğun ve bıkılmadan tekrar-tekrar oqulğan bir kitap olaraq endirdi».
(«az-Zumar», 39:23).
«Bir-birinen uyğun» — demek, olar episi biri birinen razılıqta ve aenkte. Anda ziddiyet yoq.
Kenede Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ
لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ
«Albuki, o aqransız bir Kitaptır. Oña ögünden de, artından da batıl kelalmaz. O, ikmet saibi, çoq maqtavlı Allahtan endirilgendir».
(«Fussıllet», 41:41-42).
Daan Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dedi:
أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا
«Alâ Qur’an üzerinde keregi kibi tüşünmeyceklermi? Eger o Allahtan başqası tarafından kelgen olsa edi, onda bir çoq uyğunsızlıq tapar ediler».
(«an-Nisaa», 4:82).
Quranda kelişiksizlik yada ziddiyet taptım degen insan Allahtan qorqsın. Eger sen Quranda bir ziddiyet taptıñ ise, bu ziddiyet Quranda degil, bu ziddiyet seniñ başıñda, seniñ zaif, mükemmel olmağan, yaman aqılıñda yada seniñ niyetiñde. Anda qıdır…
Ey Allahın qulları! Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Öz Kitabında, Quran aqqında bilgisiz aytqan kimselerge, Allahın Sözü aqqında bir şey tüşünip tapqan kimselerge, öz istegeni kibi tefsir etken yada bir şeyni red etken kimselerge, şiddetli cezanen qorquta. Böyle kimselerge şiddetli ceza!
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي آيَاتِنَا لَا يَخْفَوْنَ عَلَيْنَا أَفَمَن يُلْقَى فِي النَّارِ خَيْرٌ أَم مَّن يَأْتِي آمِنًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ
«Ayetlerimiz aqqında doğrulıqtan ayırılıp, egirlikke sapqanlar bizge gizli qalmaz. O alda, ateşniñ içine atılğan daa eyidirmi, yoqsa, qıyamet künü işançnen kelgenmi? İstegeniñizni yapıñ! Şübesiz, O, yapqanlarñıznı körmekte».
(«Fussılet», 41:40).
Ey Allahın qulları, Quran aqqında, Yüce Allah aqqında, Allahın dini aqqında bilgisiz, en azında bir söz aytmağa bile saqınıñ, Allah bizni qorçalasın!
Fikir etiñ! Ebu Bekir es-Sıddıq – bu ümmetniñ en sadıq insanı, bu ümmetniñ en güzel insanı, peyğamberlerden ve elçilerden son en güzel insan, ne zaman ondan, onıñ bilmegen Qurannıñ bir ayetini manası aqqında soradılar, Quranda onıñ manası ne, o böyle sözler aytı:
أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّنِي؟ وَأَيُّ سَمَاءٍ تُظِلُّنِي؟ إن أنا قُلْتُ فِي كِتَابِ اللَّهِ ما لا أعلم
«Men bilmeden Allahın sözü aqqında bir şey aytsam, nasıl topraq meni üstünde alıp yürecek, ve nasıl kökler meni örtüp olacaqlar».
İbn Abi Şeyba, 6/136.
Ebu Bekir es-Sıddıq (en sadıq insan), Allah ondan razı olsun, öz tüşüncesine köre bilgisiz ve añlamı olmadan, bir söz bile aytmağa qorqa edi.
Ey Allahın qulları! Ey İslâm ümmeti! Allahın Sözüni yükseltiñ!
Onıñ içün, biz musulmanlar böyle vaziyette qaldıq. Bizni aşşalatalar, bizni quvalar ve öldüreler, dep qıçıramız. Ne içün biz böyle aşşalama vaziyettemiz? Çünki biz Allahın Sözüni yükseltmeymiz. Ne zaman biz bu Sözni yükseltsek, o zaman biz özümiz yükselecemiz. Kalpleriñizde Allahın Sözüni yükseltiñ.
Allahnıñ Yazısını qiymetini ve vaziyetini biliñiz. Qurannen başqa sözler, insanlarnıñ sözleri, arasında Allahnen Onıñ mahlüqları arasında olğan ferq kibidir. Onıñ içün er zaman, biz davalı meselelerimizde, biz mıtlaqqa, çezilüvge, makemege ve tüşünüvge Allahnıñ Kitabına – Quranğa qaytmaq kerekmiz.
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey:
فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ
إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا
«Eger bir hususta añlaşmazlıqqa tüşseñiz -Allahqa ve ahiretke aqiqaten inansañız- onı Allahqa ve Resulğa alıp barıñ (olarnıñ talimatına köre al etiñ); bu, em hayırlı, em de netice noqtai nazarından daa güzel».
(«an-Nisaa», 4:59).
Quranğa alıp barılğanı kibi, Sunnetkede alıp barmaq önemlidir. Çünki Sunnet – bu Qurannıñ izaatıdır. Çünki Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Öz Kitabında, bizlerge Sunnetke qaytmaq kerek olğanı aqqında ayta:
وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا
«Peyğamber sizge ne berdi ise, onı alıñ, sizge ne yasaqladı ise, ondan da saqınıñ».
(«al-Haşr», 59:7).
Ey Allahın qulları! Ramazan ayında ayrıca Quranğa diqqat etmek kerektir. Ve bu tesadüf degil ve acayip bir şey degil! Çünki bu Quran ayı, bu ayda Quran endirilgendir. Onıñ içün Cibril (aleyhi selâm) Peyğamberimizge ﷺ er Ramazanda kele edi. Ve olar tolusınen başından sonuna qadar Qurannı keçe ediler. Peyğamberimiz ﷺ Cibrilge Qurannı oquy edi, ve olar onı tolusınen tekşire ediler. Peyğamberimizni ﷺ sonki yılında bu tekşirme eki kere olıp keçken edi: Peyğamberimiz ﷺ Cibrilnen beraber eki kere Qurannı oquğan edi.
Ey Allahın qulları, bu, bizim epimiz içün hatırlatmadır. Bu ayda (en azında bu ayda) Quran sizden uzaq, rafta boşuna yatmasın. Elbette tek bu ayda degil, er bir ayda, amma bu ayda daan ziyade Quran oqumaq ve onı çoq fikir etmek, özüñizni vaziyetiñizni tekrardan baqmaq, özüñizni qararlamaq: «Allah maña nasib etken ve meni ketirtken bu Yazığa men nasıl davranam? Onı oqumaqta, onı ögrenmekte ve areket etmekte men oña nasıl davranam?» kerektir.
Keliñiz, ey Allahın qulları, bu ayda özümizni en güzel taraftan körseteyik, özümizni Yüce Allaha, Onıñ Kitabına qarşı en güzel şekilde körseteyik. Keliñiz bu ayda Allahnıñ mücizeli Kitabından en hayırlı azıq azırlayıq. Öz nefslerimizge qarşı, Quran oqumaqnen ve onnen qullanmaqnen savaş yapayıq.
Yüce Allaha yalvaramız, bizlerni ehlül-Kuran (Quran insanlarından) yapsın. Ve Peyğamberimiz ﷺ degeni kibi:
أهلُ القرآنِ أهلُ اللهِ
«Quran insanları – bu Allahnıñ insanları». Yani, bu Yüce Allahnıñ ayrı esabında olğan qullarıdır.
Тазе тефсирлер