بسم الله الرحمن الرحيم
Latin urufatında oqumaq
Эй му’минлер. Эй Аллахнынъ къуллары. Эр бир мусульман киши бильмек керекки, озь тилинен айткъан сёз – бу буюк бир шейдир. Сёзлер инсаннынъ бахтлы япа билирлер ве оны бахытсыз япа билирлер. Онынъ ичюн Пейгъамберимиз ﷺ бойле сёзлер айтып тенбийледи:
إنَّ الرَّجُلَ ليَتَكَلَّمُ بالْكَلِمَةِ مِنْ رِضْوانِ اللَّهِ تَعالى مَا كَانَ يَظُنُّ أنْ تَبْلُغَ مَا بلَغَتْ يكْتُبُ اللَّه لَهُ بهَا رِضْوَانَهُ إِلَى يَوْمِ يلْقَاهُ، وَإنَّ الرَّجُلَ لَيَتَكَلَّمُ بالكَلِمةِ مِنْ سَخَطِ اللَّه مَا كَانَ يظُنُّ أنْ تَبْلُغَ مَا بلَغَتْ يكْتُبُ اللَّه لَهُ بهَا سَخَطَهُ إِلَى يَوْمِ يلْقَاهُ.
«Инсан бир сёз айта билир, ве онынъ бараджакъ ерине барып эткенинден хабери олмаз, ве Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бу сёз ичюн оннен корюшеджеги кунюне къадар Озь разылыгъыны язар. Албуки ойле олур, ве инсан хабери олмадан Аллахнынъ ачувлатаджакъ сёзлеринден айтар, ве бу сёз бараджакъ ерине барып етер. Ве Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) онъа (бу инсангъа) оннен корюшеджеги кунюне къадар Озь ачувыны ве гъадапыны язар».
Аль-Бухари (6478).
Онынъ ичюн, эй Аллахнынъ къуллары, бу джагъларынъыз арасында, агъызынъыз ичинде олгъан шей? бу пек муим бир вуджуд азасыдыр, ве онъа (тильге) бутюн къалгъан вуджуд азалары бойсуна. Пейгъамберимиз ﷺ деди:
إِذَا أصْبَحَ ابْنُ آدَمَ، فَإنَّ الأعْضَاءَ كُلَّهَا تُكَفِّرُ اللِّسانَ، تَقُولُ: اتَّقِ اللهَ فِينَا، فَإنَّما نَحنُ بِكَ؛ فَإنِ اسْتَقَمْتَ اسْتَقَمْنَا، وإنِ اعْوَجَجْتَ اعْوَجَجْنَا
«Не заман инсан (Адем огълу) сабахтан уяна, бутюн вуджуд азалары тильге мураджат этелер ве дейлер: “Бизге къаршы Аллахтан къоркъ. Чюнки биз сеннен багълымыз, эгер сен догъру олсанъ, бизде догъру оладжамыз, эгер сен къыйышсанъ, бизде къыйышаджамыз”».
Ахмад 3/95-96; ат-Тирмизи 2407; аль-Байхакъи «Шу’аб аль-Иман 4945. Шейх аль-Албани бу хадиске яхшы деди. Бакъ «Сахих аль-Джами’ ас-сагъир» 351, «Сахих ат-Таргъиб ва-т-тархиб» 2871.
Онынъ ичюн озюне къуртулыш истеген кимсе, озь тилини тутмагъа меджбурдыр. Хабер этиле, ‘Укъба ибн ‘Амир, Аллах ондан разы олсун, деди:
قلتُ يا رسولَ اللهِ ما النَّجاةُ قال أمْلِكْ عَلَيْكَ لِسَانَكَ، وَلْيَسَعْكَ بَيْتُكَ، وَابْكِ عَلَى خَطِيئَتِكَ
«(Бир заман) мен сорадым: “Эй Аллахнынъ эльчиси, насыл къуртулмалы (къуртулыш не ерде)?” – (бунъа Пейгъамбер ﷺ ) джевап берди: «Озь тилинъни тут, эвинъ санъа етерли олсун (Юдже Аллахкъа (Субханаху ва Та’алягъа) ибадетте, Къуран окъумакъта, зикр япмакъта чокъ вакъыт кечир), ве озь гюнахынъ ичюн агъла».
Ат-Тирмизи 2406. Шейх аль-Албани бу хадиске сахих деди. Бакъ «Сахих аль-Джами’ ас-сагъир» (1392), «ас-Сильсиля ас-сахиха» (890).
Эй Аллахнынъ къуллары, бир шей айтмакътан эввеля, мусульман киши айтаджакъ сёзлерини ольчей ве дикъкъатнен козлештире, чюнки эмиет бермеден ойле бир сёз айтмакъ мумкюн, амма Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) огюнде бу джинает ола билир, Аллах огюнде бу буюк гюнах ола билир. Онынъ ичюн Пейгъамберимиз ﷺ бизлерни тенбийлеп бойле сёзлер деди:
إِنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مَا يَتَبَيَّنُ فِيهَا، يَزِلُّ بِهَا فِي النَّارِ أَبْعَدَ مِمَّا بَيْنَ الْمَشْرِقِ والمغرِبِ
«Акъикъатен, Аллахнынъ къулу бир сёз айтар ве айтмакътан эввель айтаджагъында къанмаз, ве бу сёз ичюн о шаркънен гъарб арасында олгъан узакълыкъкъа Джехеннемге тюшер».
Аль-Бухари 6477; Муслим 2988; ат-Тирмизи 2314.
Эй Аллахнынъ къуллары, пек сыкъ инсанлар пек чокъ сёз ве келимелер айталар, амма бу сёзлер Аллах огюнде ясакъ олгъанындан, бу сёзлер гюнах кёргезгенлеринден хаберлери ёкъ, базы вакъыт куфюр ве ширк сёзлери ола билир. Инсанлар бильмейлер ве бу сёзлерни айталар. Онынъ ичюн, озь тиллеримизни бу сёзлерден тутмакъ ичюн биз бу сёзлерни бильмек керекмиз.
Биз сизлернен бу айтылмасы ясакъ олгъан ве ширк олгъан сёзлерни анъаджамыз.
- Биринджиси. Бу базы инсанларны Юдже Аллахнынъ адларындан сон «ве» багълайыджынен хатырлайлар ве дейлер: «Аллахнынъ ве сенинъ истегенинъ — ماشَاءَ اللَّهُ وَشِئْت».
Яда дейлер: «Аллах ве сен олмаса эди — لولا الله وأنت», «Аллах ве фелянджы олмаса эди — لولا الله وفلان».
Яда дейлер: «Менде Аллахтан ве сенден башкъа кимсе ёкъ — مالي إلا الله وأنت». Бойле сёзлер айтылмасы ясакътыр, бу тек ясакъ дегиль, — бу ширктыр. Аллах бизлерни къорчаласын.
Не ичюн? Чюнки, бу сёзлерни айткъанынен инсан Раббисине Онынъ махлюкъларындан шерик къоша. Бу Аллахнынъ адындан сон олгъан «ве», Аллахкъа бир кимсени тен япмакътыр. Онынъ ичюн Пейгъамберимиз ﷺ бойле сёзлер айтмагъа эмир этти:
ما شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ شِئْتَ
«Аллахнын истегени, сон исе сен».
Пейгъамберимиз ﷺ деди:
لا تَقُولُوا ما شاءَ اللَّهُ وَشاءَ فُلانٌ، وَلَكِنْ قولُوا ما شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ ما شَاءَ فُلانٌ
«Бойле Аллах истеди ве фелянджы истеди» деп айтманъыз, амма: «Бойле Аллах истеди, сон исе фелянджы истеди» деп айтынъыз».
Абу Дауд 4980. Шейх аль-Албани бу хадиске сахих деди. Бакъ «Сильсиля ас-сахиха» 137, «Сахих аль-джами’ ас-сагъир» 7406.
Ибн Аббаснынъ сёзлеринден ривает этелер, бир кере бир инсан Пейгъамберимизге ﷺ келльди ве Пейгъамберимизге ﷺ деди: «Буны Аллах истеди ве сен — مَا شَاءَ اللَّهُ وَشِئْتَ». Пейгъамберимиз ﷺ ачувланды ве деди:
أجَعَلْتني لِلَّهِ نِدّا ؟ بَلْ مَا شَاءَ اللَّهُ وَحْدَهُ
«Сен Аллахкъа мени тен яптынъмы? Буны тек бир Аллах истеди, деп айт».
Ибн Маджах 2117. Шейх аль-Албани бу хадиске яхшы деди. Бакъ «Сахих аль-джами’ ас-сагъир» 495, «ас-Сильсиля ас-сахиха» 139.
Бойледже, биз яда «буны Аллах истеди — مَا شَاءَ اللَّهُ», яда «буны Аллах истеди, сон исе фелянджы» демек керекмиз.
- Экинджиси. Аллахнынъ адынен дегильда, ана-бабанен, бабанен, ананен, эвлядларнен, намуснен, отьмекнен емин этмек.
Пейгъамберимиз ﷺ деди:
مَنْ حَلَفَ بِغَيْرِ اللَّهِ فَقَدْ أَشْرَكَ
«Ким Аллахтан гъайры емин этти, о Аллахкъа шерик къошты».
Ат-Тирмизи 1535; Абу Дауд 3251. Шейх аль-Албани «Сахих ат-Тирмизи» де бу хадиске сахих деди.
Кенеде Пейгъамберимиз ﷺ деди:
مَنْ حَلَفَ بِالْأَمَانَةِ فَلَيْسَ مِنَّا
«Ким озь намусынен емин этсе, бойле инсан бизлерден дегильдир».
Ахмад 22980; Абу Дауд 3253 . Шейх аль-Албани «Сахих Абу Дауд» топлумында бу хадиске сахих деди.
- Учюнджиси. Пек сыкъ инсанларнынъ агъызларындан бойле сёзлер эшитмек мумкюн: «Буны ве буны япмакъ меним бойнумда, къалгъаны исе Аллахтандыр». Бойле айтма. Сен кимсин, не ичюн сен себеплерни ве озь амеллеринъни эмиетини о къадар юксельтесин?! Акъикъаттен, бутюн амеллер толусынен, энъ башындан ве даимий Юдже Аллах (субханаху вае таалягъа) аиттир.
- Дёртюнджиси. Базы инсанлар дейлер:
الله على ما يشاء قدير
«Аллах итсегенине мустаидтыр». Бир кимсе сорар: «Бу келимеде ярамай ве тааджип олгъан не бар?» Аллахнынъ истеги ве ирадеси Онынъ къудретини сынъырламаз. Аллах истегенини ве истемегенини япа билир. Онынъ ичюн бойле айтмакъ керек:
إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
«Шубесиз, Аллаh эр шейге къадирдир. Эр шейге, тек истегенине дегиль».
- Бешинджиси. Пек сыкъ эшитмек мумкюн насыл инсанлар вакъытны, кунни, йылларны, айларны, ельни ве ава араретини сёгелер. Бу ясакътыр ве буюк гюнахтыр, чюнки бу шейлерни Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) идаре эте. Эгер вакъытта, авада, ельде ярамай бир шей бар исе, шубесиз бу Аллахнынъ ирадеси ве тайин этюви иледир.
Пейгъамберимиз ﷺ деди:
يَقُولُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: يُؤْذِينِي ابنُ آدمَ يَسُبُّ الدَّهْرَ وَأَنَا الدَّهْرُ، أُقَلِّبُّ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ
«Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) дей: “Адем огълу вакъытны сёгеркен Мени ынджыта, шубесиз вакъыт – бу Меним: Мен кунь ве геджелерни чевирем”».
Аль-Бухари 4826 ве Муслим 2246.
Дигер риваетте айтылгъан:
لا تَسُبُّ الدَّهْرَ، فإنَّ اللَّهَ هو الدَّهْر
«Вакъытны сёгменъиз, чюнки вакъыт – бу Меним».
Муслим 2246; Ахмад 2/395, 491, 496 ве 499 Аби Хурейрадан.
Вакъыт (ад-дахр) – бу Аллахнынъ адларындан бириси дегиль. Ёкъ. Вакъыт – бу Аллахнынъ махлюкъы. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бу куньлернен эмир этмекте. Онынъ ичюн айры куньлерни сёгмениз, кунь ве айларны къаргъаманъыз. «Бойле кунь яда бойле ай лянет олсун» деме.
Убайй ибн Ка’б ривает эте, Пейгъамберимиз ﷺ деди:
لا تَسُبُّوا الرِّيحَ، فَإِذَا رَأَيْتُمْ مَا تَكْرَهُونَ فَقُولُوا:
«Ельни сёгмениз. Эгер сиз бегенмеген бир шей корьсениз, бойле айтынъыз:
اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ هَذِهِ الرِّيحِ وَخَيْرِ مَا فِيهَا وَخَيْرِ مَا أُمِرَتْ بِهِ
وَنَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ هَذِهِ الرِّيحِ وَشَرِّ مَا فِيهَا وَشَرِّ مَا أُمِرَتْ بِهِ
/Аллахумма, инна нас’алю-кя мин хайри хазихи-р-рихи, ва хайри ма фи-ха ва хайри ма умират би-хи.
Ва на‘узу би-кя мин шарри хазихи-р-рихи, ва шарри ма фи-ха ва шарри ма умират би-хи!/
«Аллахым, бизге бу ельнинъ, ве онда олгъаныны ве онъа эмир этильгенини хайырыны бизге насиб эт. Ве Санъа бу ельнинъ шерринден, ве онда олгъан ве онъа эмир этильген зулюмден, къорчалавнен мураджат этемиз».
Ахмад, 5/123; ибн Аби Шейба, 6/27; аль-Бухари «Адаб аль-Муфрад», 719; ат-Тирмизи, 2252; ан-Насаи «Сунан аль-Кубра», 6/231-232; аль-Хаким, 2/298.
- Алтынджысы. Бу бир кимсеге даимий хаят ве савлукъ истемек: «Аллах сенинъ булунъманъны даимий япсын, даимий савлукъ насиб этсин, даимий яшанъыз, бир заман ольменъиз…». Бойле сёзлер айтылмасы (أبقاك الله) джаиз дегильдир, чюнки эбедийлик ве вефадарлыкъ тек Юдже Аллахкъа аиттир.
كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ
وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ
«Ер юзюнде олгъан эр джанлы ёкъ оладжакъ. Анджакъ азамет ве икрам саиби Раббинъиз заты бакъий къаладжакъ».
(«ар-Рахман», 55:27).
АбдуЛлах, имам Ахмаднынъ огълу ривает эте, не заман онынъ бабасына бойле сёзлер айткъанларында о къаиль олмай эди ве айта эди:
قد فُرِغَ منه
«Бу шей тайин этильген, эркес оледжек: эм инсанлар, эм де джинлер, айванлар, ве бутюн ер юзюнде олгъанлар. Аллахтан гъайры эркес. Бир кимсе ве бир шей ичюн эбедийлик ве бакъийлик ёкъ».
كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ
«Онынъ затындан башкъа эр шей ёкъ оладжакъ».
(«аль-Къасас», 28:88).
«Аллах санъа узакъ омюр насиб этсин» демекте догъру дегиль. Чюнки биз бильмеймиз. Инсаннынъ омюри хайырлымы оладжакъ. Бельким бу инсан узакъ омюр яшап ярамай, пис амеллер япаджакъ. Онынъ ичюн хадисте ривает этиле: «… энъ ярамай инсан, бу узакъ омюр яшап ярамай амеллер япкъан кимседир».
Ибн Хиббан 484, 2981; Ибн Аби Шейба 13/254; Аль-Баззар 1971; Ахмад 2/235, 403.
Эгер сен айтсанъ: «Аллах сенинъ омюринъни Онъа итат олмакъта узайтсын. Аллах санъа хайыр амель япмакъта омюринъни узайтсын», бойле сёзлер джаиздыр.
- Единджиси. Айтмагъа мумкюн олмагъан заман «айгъай» сёзлерини айтмасы. Бир шей олып кечкен сон яда инсанлар бир шейден махрум къалгъан сон, олар агъланып дейлер: «Айгъай бойле япса эдим, бойле олур эди. Эгер мен эвден ярым саат кечке чыкъса эдим, бу шей олмаз эди. Онъа илядж берсе эдим, о ольмез эди».
Бу ясакъ олгъан сёзлердендир. Биринджиден, бу файдасыз ве энди бир шейни деништирмез. Экинджиден, бу шейтангъа инсаннынъ юрегине гъам ве къасевет кирсетмесине кенъ къапуларны ача. Учюнджиден, бу къадерге къаршы чыкъмакътыр: эгер бир шей олып кечти исе, бу башкъаджа олмаз эди, демек бу Аллахнынъ язысыдыр. Онынъ ичюн Пейгъамберимиз ﷺ деди:
احْرِصْ عَلَىَ مَا يَنْفَعُكَ وَاسْتَعِنْ بِاللّهِ وَلاَ تَعْجِزْ
وَإِنْ أَصَابَكَ شَيْءٌ فلا تَقُلْ لَوْ أَنِّي فَعَلْتُ كَانَ كَذَا وَكَذَا
وَلَكِنْ قُلْ قَدَرُ اللَّهِ وَمَا شَاءَ فَعَلَ
فَإِنَّ لَوْ تَفْتَحُ عَمَلَ الشَّيْطَانِ
«Санъа файда олгъан шейге арекет эт, ве айни заманда Юдже Аллахкъа тевеккюль яп ве заифлешме. Эгер сеннен бир шей олып кечсе (бахсызлыкътан, сенинъ бегенмеген шейлеринъден санъа кельсе): “Эгер мен бойле япса эдим бойле олур эди” – деме, амма айтки “Будыр Аллахнынъ язысы, ве О истегенини япты”, чюнки бу «эдим» шейтангъа къапуларны ача».
Муслим 2664.
- Айтмасы ясакъ олгъан шейлерден секизинджиси. Не заман инсан вефат этти, инсанлар тазийе айтаркен бойле дейлер: «О коклерге кетти, Дженнетке кетти, даимий раатлыкъны тапты». Яда раатлыкъ тапкъан рух акъкъында ает окъуп башлайлар:
فَادْخُلِي فِي عِبَادِي وَادْخُلِي جَنَّتِ
«(Сечкен) къулларым арасына къошул ве дженнетиме кир!»
(«аль-Фаджр», 89: 29-30).
Сен бу инсанны Дженнетте оладжагъындан, Юдже Аллахта раатлыкъ тапкъаныны къайдан билесин? Бу харамдыр. Бир кимсе бильмез бу инсаннен не оладжакъ, чюнки бу сырлы бильгидир, ве бу бильги тек бир Аллахкъа аиттир. Онынъ ичюн бойле айтмакъ ясакътыр. Базылары мезар акъкъында сонки оладжакъ ер киби лаф этелер: «انتقل إلى مثواه الأخير» «О сонки бараджакъ ерини тапты». Ойле исе Махшер куню оладжакъ тирильмек (аль-ба’с) насылдыр? Махшер мейданында инсанларны топланмасы ве эсапланмасы насылдыр? Дженнет ве Джехеннем? Бу сёзлер (мезар сонки ер оладжагъы акъкъында сёзлер) тириледжекке куфюр корьсетмектир. Инсанлар бир кимселер ичюн Дженнетни шаат эткенинден гъайры базы кимселер ичюн шехид къарары чыкъаралар. Айры инсанлар ичюн шехид демек ясакътыр, чюнки шехидлик – бу инсаннынъ юрегинде олгъан, онынъ ихляслыгъынен багълы олгъан шейдир. Сен къайдан билесинъ, бу ихляслы оларакъ Аллах ризасы ичюн эди ми? Онынъ ичюн бир кимсе акъкъында шаатлыкъ этип о шехид демек олмаз. Пейгъамберимиз ﷺ деди:
وَاللهُ أَعْلَمُ بِمَنْ يُكْلَمُ فِي سَبِيلِهِ
«Онынъ ёлунда яралангъан кимсени Аллах даан гузель билер».
Аль-Бухари 2803.
Бир кимсе ичюн шехид демек ясакътыр, тек Юдже Аллах айткъанлардан ве Пейгъамберимиз ﷺ айткъанларындан гъайры. Умер киби, Осман киби ве иляхры.
- Докъузынджысы. Пек сыкъ эшитемиз, насыл инсанлар дейлер: «такъдирны ирадесинен», «серт такъдирге», «такъдир истеди», «вазиет истеди», «вазиетнинъ ирадесинен». Булар эписи догъру олмагъан сёзлер. Вазиетнинъ, такъдирнынъ ирадеси ёкъ. Эр бир шей тек Юдже Аллахнынъ ирадеси иле олып кече. Бойле айтмакъ хатадыр.
- Онунджысы. Даан пек сыкъ олгъан хаталардан бириси, инсанлар келишмеген ерде ин ша’а Ллах (إن شاء الله – «эгер Аллах истесе») келимесини айталар, не заман бу сёзлерни дуагъа къошалар ве озьлери ичюн яда даан бир кимсе ичюн айталар:
«Аллахым, мени багъышла ин ша’а Ллах — اللهم اغفر لي إن شئت». Яда дейлер: «Аллах сени багъышласын, ин ша’а Ллах — غفر الله لك إن شاء الله». Яда: «Аллах санъа хайырнен къайтарсын, ин ша’а Ллах».
Дуа япкъанынъ заман Аллахнынъ ирадесине багъланмадан исрарлы оладжанъ. Дуаны Аллахнынъ ирадесине багъламагъа не керек, онсызда Юдже Аллах истегенини япар, Оны бир кимсе зорлатып оламаз? Пейгъамберимиз ﷺ деди:
لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي إِنْ شِئْتَ اللَّهُمَّ ارْحَمْنِي إِنْ شِئْتَ لِيَعْزِمِ الْمَسْأَلَةَ فَإِنَّ اللهَ لَا مُكْرِهَ لَهُ
«Аранъызда бир кимсе: “Аллахым мени багъышла эгер истесенъ, Аллахым манъа мерхамет эйле эгер истесенъ”, деп айтмасын, инсан Аллахтан кесенкес сорамакъ керек, чюнки Юдже Аллахны зорлатаджакъ бир кимсе ёкътыр».
Аль-Бухари 6339; Муслим 2679.
Не заман инсан озь дуасына «ин ша’а Ллах» къоша, биринджиден о санки Аллахны бир кимсе зорлата билир деп тюшюне. Экинджиден, санки Аллах ичюн инсангъа бир шей бермеге агъыр. Учюнджиден, санки Аллахкъа къаршы «истесенъ бер истемесенъ берме» деп булуна.
Онынъ ичюн къатты ве кескенкес айт, Аллахтан сора.
Не заман «ин ша’а Ллах» келимесини айтмакъ мумкюн? Келеджекте япыладжакъ ишлеринъни хатырлагъанда айт.
وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَلِكَ غَدًا إِلَّا أَن يَشَاء اللَّهُ
«Аллаhнынъ истегенине багъламагъандже (ин шааЛлаh демегендже) ич бир шей ичюн «буны ярын япаджам» деме».
(«аль-Кяхф», 18:23-24).
- Он биринджиси. Базылары гюнях япкъан кимселерни корьгенде: «Сени Аллах багъышламаз», деп айталар.
Эй Аллахнынъ къуллары, Юдже Аллах багъышлайджакъ демеди исе, Онынъ ерине къарар чыкъармагъа, кимни багъышлайджакъ, кимни исе багъышламайджакъ акъкъында къарар чыкъармакътан къоркъунъыз.
Пейгъамберимиз ﷺ деди:
أنَّ رَجُلًا قالَ: واللَّهِ لا يَغْفِرُ اللَّهُ لِفُلانٍ، وإنَّ اللَّهَ تَعالَى قالَ: مَن ذا الذي يَتَأَلَّى عَلَيَّ أنْ لا أغْفِرَ لِفُلانٍ، فإنِّي قدْ غَفَرْتُ لِفُلانٍ، وأَحْبَطْتُ عَمَلَكَ
«Бир заман бир инсан деди: “Аллахнен емин этем, Аллах фелянджыны багъышламаз!” О заман Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) деди: “Мен оны багъышламайджам деп Меним ерине емин эткен кимсе, кимдир? Мен оны багъышладым, сенинъ амеллеринъни исе Мен бошуна яптым!”».
Муслим 2621.
Ве Аби Хурейра деди: «…Аллах бир кимсени багъышламаз деп, тек бир сёз айтты ве бойледже о эм бу хаятыны эм де ахирет хаятыны телеф этти».
Ахмад 8275; Абу Дауд 4901. Бу хадисны сахих олгъаныны шейх аль-Албани тасдыкълады, Мукъбиль аль-Вадии ве Шуайб аль-Арнаут. Бакъ «Шарх ат-Тахавия» 318, «Сахих аль-Муснад» 1318, «Тахкъикъ аль-Муснад» 8275.
Аллах бизге мерхамет эйлесин ве багъышласын!
Эй Аллахнынъ къуллары ясакъ олгъан ве инсанлар айткъан сёзлерни арасында
- Он экинджиси. Не заман инсанлар ялан айталар ве дейлер: «Аллах шааттыр. Мен бир шей яптым яда япмадым, ве буны Аллах биле». Ве бу яланны олар Юдже Аллахнынъ бильги дереджесине котерелер.
Ибн Аббас, Аллах ондан разы олсун, шубесиз Аллах огюнде бу энъ буюк гюнях, деди. Дигер алимлер дедилер, бу куфюр сёзлеридир.
- Он учюнджиси. Адамлар инсаннынъ юзюни сёгелер. Олар дейлер: «Аллах онынъ юзюни арамласын, оны игренч ве пис япсын — قبح الله وجهه». Инсаннынъ насыл юзюне урмагъа мумкюн олмагъаны киби, айни онынъ юзюни сёгмеге олмаз.
Чюнки Пейгъамберимиз ﷺ деди:
إِذَا ضَرَبَ أَحَدُكُمْ فَلْيَجْتَنِبْ الْوَجْهَ وَلَا يَقُلْ قَبَّحَ اللَّهُ وَجْهَكَ وَوَجْهَ مَنْ أَشْبَهَ وَجْهَكَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ خَلَقَ آدَمَ عَلَيْهِ السَّلَام عَلَى صُورَتِهِ
«Эгер аранъызда ким де ким урса, юзьден къачынсын ве демесин: “Аллах сенинъ юзюнъни ве сенинъ юзюнъе ошагъанларнынъ юзьлерини бешарет япсын”. Чюнки Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Адемни онынъ шекилинде яратты».
Муслим (2612–12). «Сахих Муслимнинъ» рус тилинде къыскъа анълатмасыны бакъ (№1839); Ахмад (2/315, № 7414) «Муснадда», ве Ахмад Шакир онынъ иснады сахих деди.
Инсаннынъ башкъа вуджуд азаларыны алсакъ, алимлер дейлер, оларны да сёгмек джаиз дегиль, амма юзь киби дегиль, ве базы вакъытларда изин бериле, ве сахабелер буны бойле анълай эдилер. Онынъ ичюн Бишр Ибн Марван адлы укюмранлардан бириси, джума хутбесинде минберде тураркен, къолларыны котерип дуа япып башлады, сахабелерден бириси Умара ибн Руейба, Аллах ондан разы олсун, деди:
قَبَّحَ اللَّهُ هَاتَيْنِ اليَديْنِ لَقَدْ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَمَا يَزِيدُ عَلَى أَنْ يَقُولَ بِيَدِهِ هَكَذَا
«Бу эки къолынъны Юдже Аллах бешарет япсын! Мен корьдим, Аллахнынъ эльчиси ﷺ бундан гъайры бир шей япмай эди», — ве о озь ишарет пармагъынен корьсетти.
«Сунан ат Тирмизи», 517. Аби Иса ат-Тирмизи: «Бу гузель сахих хадис» деди.
Яни хутбе вакъытында къолларыны котерип дуа япмай эди, эгер япсада, хадисте ривает этильгени киби, тек ишарет пармагъыны котере эди.
- Он дёртюнджиси. Ясакъ сёзлерден, эй Аллахнынъ къуллары, не заман инсан в لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ «Ля хауля ва ля къуввата илля биЛлях» Бир вазиетни башкъа вазиетке чевирмеге, деништирмеге бир кимсени чареси ёкъ («Аллахтан гъайры кучь ве къуввет бир кимседе ёкъ»), бу джумлени сонуна къадар айтмадан бойле дей: «لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ (ля хауля ва ля къувва) яда لا حَوْلَ (ля хауля)». Инсан бу джумлени толусынен айтмай, ве бойледже Юдже Аллахнынъ къудретини инкяр эте.
- Он бешинджиси. Даан пек сыкъ ола. Бунъа дикъкъат олунъыз, бельким сиз яда аиле азаларынъыз, ана- бабанъыз, эвлядларынъыз буны япмакъта, сиз исе онъа эмиет бермейсиниз. Не заман бир кимсенен бир вакъия олып кечкенини, къасталыкъ кельгенини эшителер ве дейлер: «Гъарипчик, Аллахнен емин этем, о бойле языны акъ къазанмады». Яда дейлер: «Не ичюн яхшы инсанлар эрте олелер (эрте кетелер), ярамайлар исе яшамагъа девам этелер?» Бу насыл сёзлер? Бу Юдже Аллахнынъ къадерине къаршы чыкъмакъ ве наразылыкъ корьсетмек сёзлеридир. Бу Юдже Аллахкъа къаршы гзель ахлякъы олмагъаныны корьсете. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бир кимсеге къаршы залымлыкъ япар яда адалетсизликнен давраныр деп тюшюнесинми аджеба?
Айтылгъан:
وَلَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا
«… ве сенинъ Раббинъ бир кимсенен адалетсизлик иле давранмай».
(«аль-Кяхф», 18:29).
- Он алтынджысы. Не заман ким де ким дуанен Юдже Аллахкъа дегильда Онынъ сыфатларына дуанен мураджат эте.
Мисаль оларакъ, бойле дей: «Эй Аллахнынъ рахмети, манъа мерхамет эйле». Бойле олмаз. Тек бир Аллахкъа мураджатнен булунмакъ керек, Онынъ сыфатларына дегиль. Биз Юдже Аллахкъа Онынъ адларынен, сыфатларыны хатырлап мураджат этемиз, амма тек Онъа.
يا رحمن يا رحيم ارحمني
«Я Рахман, я Рахим, манъа мерхамет эйле».
- Он единджиси. Пек сыкъ раст келе. Не къадар инсанлар яхшыны корьмек ерине, эр заман ве эр ерде ярамайны къыдыралар, башкъалар ичюн эр вакъыт ярамай айталар ве дейлер: «Инсанлар ольдю». Яда дейлер: «Сиз эшиттинизми, анда бойле гюнах, бойле зулюм япыла?» Бу догъру дегиль. Адамларны джоюлгъан ве ольген саймакъ олмаз. Пейгъамберимиз ﷺ деди:
إِذَا قَالَ الرَّجُل: هَلَكَ النَّاسُ، فَهُوَ أَهْلَكُهُم
«Эгер бир инсан: “Адамлар ольдю”, — десе, о ольгенлерден биринджисидир (олардан даан зияде ольгендир)».
Ахмад 2/342; Муслим 2623; Абу Дауд 4983.
Эгер озюнъ ичюн къасевет этсенъ, умет ичюн къасевет этсенъ, хайыргъа давет этип зулюмден сакъындырсанъ, — бу пек гузельдир. Амма эгер сен мусульманларны эр заман джоюлгъан сайсанъ, оларнынъ янълышларыны арасанъ, инсанларнен япылгъан гюнахлар акъкъында айта берсенъ, тек ярамай ве хаталар акъкъында хаберлерни таркъатсанъ, хайыр акъкъында айтмасанъ, айни заманда озюнъни даан гузель саясынъ, ойле исе – бу буюк бир белядыр. Къаиде оларакъ, бойле япкъан инсан озюни башкъалардан даан гузель сайя, ве инсанларны яманларкен озюнен ве озь амеллеринен къанаатлене. Чокъ кимселер япкъаныны япмагъа керек дегиль. Отуралар, ве ким насыл зулюм япкъаныны лаф этип башлайлар. Бойле дегиль. Эгер сен инсанлар ичюн къасеветленсенъ, оларны давет эт, тенбийле, адамлар ольдю деме.
Сен бойле япаркен, биринджиден озюнъни макътайсынъ, озюнъни башкъалардан даан устюн саясынъ; экинджиден, эгер хайыр акъкъында айтылмаса, бу инсанларны гюняхкъа баты фикирине кетирер ве оларны раатландырар. Эгер сен инсангъа тек онынъ хусурлары, хаталары, янълышлары акъкъында айтсанъ, о инсан озюни асла джоюлгъан деп саяр, ве энди асла умют ёкъ деп къолларыны тюшюрер. Эгер исе сен эйилик акъкъында айтсанъ, инсанларнынъ рухлары котерилир, ве о заман инсан дер: «Демек, менде яхшылыкътан бир шей бар, ве мен оны къорчаламакъ кереким».
- Он секизинджиси. Акъаретлер «сен эшек», «сен копек», «сен теке» ве иляхры. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) инсан акъкъында бойле буюрды:
وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً
«кене инсан огъулларыны яраткъанларымызнынъ бир чокъундан акъикъатен усьтюн эттик».
(«аль-Исра», 17:70).
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) инсанны айван киби яратмады: О, инсангъа акъыл берди, сечме ве тиль берди. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) онъа чешит тюрлю айванларны бойсундырды. Инсан Аллах огюнде афзал корюне, ойле исе, инсанлар къавгъалашкъанда «сен эшек», «сен копек», «сен теке» деп акъарет яамакъ, бу биринджиден ялан, экинджиден исе, бу инсангъа акъарет япмакътыр.
- Он докъузынджысы. Ясакъ олгъан сёзлерден айтаджагъымыз сонки сёз, бу не заман инсаннен бир шей олып кече (машнасы чукъургъа тюше, яда о озю къакъыла) о шейтанны сёгюп башлай:
تَعِسَ الشيطانُ
«Шейтан ёкъ олсун, шейтангъа лянет олсун, Аллах оны маскъара этсин». Бу догъру сёзлер дегиль.
Абуль-Малихтен ривает этиле, бир заман бир инсан Пейгъамберимизнен ﷺ бир эшек устюнде кете экен (Пейгъамберимиз ﷺ алчакъгёнъюлли эди, о эшек устюнде юре эди ве артына даан бир кимсени отурта эди), бу эшек къакъылды, ве бу инсан: «Шейтан ёкъ олсун», деди. Буны эшитип Пейгъамберимиз ﷺ деди:
لَا تَقُلْ تَعِسَ الشَّيْطَانُ فَإِنَّكَ إِذَا قُلْتَ تَعِسَ الشَّيْطَانُ تَعَاظَمَ الشَّيْطَانُ في نَفْسِهِ وَ قَالَ: صَرَعْتُهُ بِقُوَّتِي. فَإِذَا قُلْتَ بِسْمِ اللَّهِ تَصَاغَرَتْ اِلَيْهِ نَفْسُهُ حَتَّى يَكُونَ اَصْغَرَ مِن الذُّبَابِ
«”Шейтан ёкъ олсун!”, деме – чюнки не заман сен “Шейтан ёкъ олсун!” деп айтасынъ ве оны сёгесинъ, шейтан озь нефсинде кибирленип башлай, ве дей: “Мен оны озь кучюмнен енъдим”. Эгер исе сен десенъ: “Аллахнынъ адынен /Би-сми-Ллях/”, о заман шейтан чибин киби юфакъ ола».
Абу Дауд, 4982; Ахмад, 5/59; аль-Хаким, 4/292. Бу хадис сахих. Бакъ «ат-Таргъиб уа-Ттархиб», 276.
Шейтанны лянет эткенинъде не файда бар? Аллах энди оны лянет этти. Инсан оны лянет эткенде, шейтан тек къувана: онъа не зарар бар, инсангъа не файда бар. Эгер исе «Би-сми-Ллях» десенъ, о заман шейтан ярамай олып башлай, вазиет догъурлана, Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) Озь рахметинен инсаннынъ вазиетини догъурлай. Агъыр бир вазиетте олгъанынъда «Би-сми-Ллях» де. Бу текширильген. «Аузу билляхи мине ш-шейтани р-раджим» деп Аллахтан шейтандан къаршы къорчалав сора. Аллахтан шейтандан къаршы къорчалав сора. «Би-сми-Ллях» ве Аллахтан шейтандан къаршы къорчалав истемек – бу шейтаннен курештир. Бу сёзлерден шейтангъа ярамай оладжакъ, санъа исе буюк файда оладжакъ.
Эй Аллахнынъ къуллары, бу инсанлар айткъан ясакъ сёзлерден ве джеумлелерден базыларыдыр. Мусульман киши озь тилини янълыш ве хаталардан къорчаламакъ керек, онынъ ичюн Пейгъамберимиз ﷺ деди:
مَن يَضْمَن لِي مَا بَيْنَ لَحْيَيْهِ وما بَيْنَ رِجْلَيْهِ، أَضْمَنْ لَهُ الْجَنَّةَ
«Ким де ким озь джагълары арасында олгъанына (озь тилине) ве аякълары арасында олгъанына (джинсий азаларына) кефалет этсе, мен онъа Дженнетни кефалет этерим».
Аль-Бухари 6474; ат-Тирмизи 2408.
Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) бизлерни Дженнет сакинлеринден япсын. Бизим куньлеримизде, эй Аллахнынъ къуллары, ясакъ сёзлер ве джумлелер даан чокъ олып башлай, олар тюрлю шекильде олалар, онынъ ичюн инсан динини огренмек керек. Бу эписи бизим джаиллигимизден, бильги саиблерине суаллернен мураджат этмегенимиз себебинден. Ширктен, янъылыкълардан, гюнахлардан арынмагъа тырыш, ве озь тилинъни буларнынъ эписинден арындырмагъа тырыш, чюнки эр айтылгъан сёзюнъ эсаптадыр. Юдже Аллах (Субханаху ва Та’аля) деди:
مَا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ
«Инсан ич бир сёз сёйлемез ки, янында козетиджи язмагъа азыр бир мелек олмасын».
(«Къаф», 50:18).
بسم الله الرحمن الرحيم
Ey mu’minler. Ey Allahnıñ qulları. Er bir musulman kişi bilmek kerekki, öz tilinen aytqan söz – bu büyük bir şeydir. Sözler insannıñ bahtlı yapa bilirler ve onı bahıtsız yapa bilirler. Onıñ içün Peyğamberimiz ﷺ böyle sözler aytıp tenbiyledi:
إنَّ الرَّجُلَ ليَتَكَلَّمُ بالْكَلِمَةِ مِنْ رِضْوانِ اللَّهِ تَعالى مَا كَانَ يَظُنُّ أنْ تَبْلُغَ مَا بلَغَتْ يكْتُبُ اللَّه لَهُ بهَا رِضْوَانَهُ إِلَى يَوْمِ يلْقَاهُ، وَإنَّ الرَّجُلَ لَيَتَكَلَّمُ بالكَلِمةِ مِنْ سَخَطِ اللَّه مَا كَانَ يظُنُّ أنْ تَبْلُغَ مَا بلَغَتْ يكْتُبُ اللَّه لَهُ بهَا سَخَطَهُ إِلَى يَوْمِ يلْقَاهُ.
«İnsan bir söz ayta bilir, ve onıñ baracaq yerine barıp etkeninden haberi olmaz, ve Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bu söz içün onnen körüşecegi kününe qadar Öz razılığını yazar. Albuki öyle olur, ve insan haberi olmadan Allahnıñ açuvlatacaq sözlerinden aytar, ve bu söz baracaq yerine barıp yeter. Ve Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) oña (bu insanğa) onnen körüşecegi kününe qadar Öz açuvını ve ğadapını yazar».
Al-Buhari (6478).
Onıñ içün, ey Allahnıñ qulları, bu cağlarıñız arasında, ağızıñız içinde olğan şey? bu pek müim bir vucud azasıdır, ve oña (tilge) bütün qalğan vucud azaları boysuna. Peyğamberimiz ﷺ dedi:
إِذَا أصْبَحَ ابْنُ آدَمَ، فَإنَّ الأعْضَاءَ كُلَّهَا تُكَفِّرُ اللِّسانَ، تَقُولُ: اتَّقِ اللهَ فِينَا، فَإنَّما نَحنُ بِكَ؛ فَإنِ اسْتَقَمْتَ اسْتَقَمْنَا، وإنِ اعْوَجَجْتَ اعْوَجَجْنَا
«Ne zaman insan (Adem oğlu) sabahtan uyana, bütün vucud azaları tilge muracat eteler ve deyler: “Bizge qarşı Allahtan qorq. Çünki biz sennen bağlımız, eger sen doğru olsañ, bizde doğru olacamız, eger sen qıyışsañ, bizde qıyışacamız”».
Ahmad 3/95-96; at-Tirmizi 2407; al-Bayhaqi «Şu’ab al-İman 4945. Şeyh al-Albani bu hadiske yahşı dedi. Baq «Sahih al-Cami’ as-sağir» 351, «Sahih at-Tarğib va-t-tarhib» 2871.
Onıñ içün özüne qurtulış istegen kimse, öz tilini tutmağa mecburdır. Haber etile, ‘Uqba ibn ‘Amir, Allah ondan razı olsun, dedi:
قلتُ يا رسولَ اللهِ ما النَّجاةُ قال أمْلِكْ عَلَيْكَ لِسَانَكَ، وَلْيَسَعْكَ بَيْتُكَ، وَابْكِ عَلَى خَطِيئَتِكَ
«(Bir zaman) men soradım: “Ey Allahnıñ elçisi, nasıl qurtulmalı (qurtulış ne yerde)?” – (buña Peyğamber ﷺ ) cevap berdi: «Öz tiliñni tut, eviñ saña yeterli olsun (Yüce Allahqa (Subhanahu va Ta’alâğa) ibadette, Quran oqumaqta, zikr yapmaqta çoq vaqıt keçir), ve öz günahıñ içün ağla».
At-Tirmizi 2406. Şeyh al-Albani bu hadiske sahih dedi. Baq «Sahih al-Cami’ as-sağir» (1392), «as-Silsilâ as-sahiha» (890).
Ey Allahnıñ qulları, bir şey aytmaqtan evvelâ, musulman kişi aytacaq sözlerini ölçey ve diqqatnen közleştire, çünki emiyet bermeden öyle bir söz aytmaq mümkün, amma Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) ögünde bu cinayet ola bilir, Allah ögünde bu büyük günah ola bilir. Onıñ içün Peyğamberimiz ﷺ bizlerni tenbiylep böyle sözler dedi:
إِنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مَا يَتَبَيَّنُ فِيهَا، يَزِلُّ بِهَا فِي النَّارِ أَبْعَدَ مِمَّا بَيْنَ الْمَشْرِقِ والمغرِبِ
«Aqiqaten, Allahnıñ qulu bir söz aytar ve aytmaqtan evvel aytacağında qanmaz, ve bu söz içün o şarqnen ğarb arasında olğan uzaqlıqqa Cehennemge tüşer».
Al-Buhari 6477; Müslim 2988; at-Tirmizi 2314.
Ey Allahnıñ qulları, pek sıq insanlar pek çoq söz ve kelimeler aytalar, amma bu sözler Allah ögünde yasaq olğanından, bu sözler günah körgezgenlerinden haberleri yoq, bazı vaqıt küfür ve şirk sözleri ola bilir. İnsanlar bilmeyler ve bu sözlerni aytalar. Onıñ içün, öz tillerimizni bu sözlerden tutmaq içün biz bu sözlerni bilmek kerekmiz.
Biz sizlernen bu aytılması yasaq olğan ve şirk olğan sözlerni añacamız.
• Birincisi. Bu bazı insanlarnı Yüce Allahnıñ adlarından son «ve» bağlayıcınen hatırlaylar ve deyler: «Allahnıñ ve seniñ istegeniñ — ماشَاءَ اللَّهُ وَشِئْت».
Yada deyler: «Allah ve sen olmasa edi — لولا الله وأنت», «Allah ve felâncı olmasa edi — لولا الله وفلان».
Yada deyler: «Mende Allahtan ve senden başqa kimse yoq — مالي إلا الله وأنت». Böyle sözler aytılması yasaqtır, bu tek yasaq degil, — bu şirktır. Allah bizlerni qorçalasın.
Ne içün? Çünki, bu sözlerni aytqanınen insan Rabbisine Onıñ mahlüqlarından şerik qoşa. Bu Allahnıñ adından son olğan «ve», Allahqa bir kimseni ten yapmaqtır. Onıñ içün Peyğamberimiz ﷺ böyle sözler aytmağa emir etti:
ما شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ شِئْتَ
«Allahnın istegeni, son ise sen».
Peyğamberimiz ﷺ dedi:
لا تَقُولُوا ما شاءَ اللَّهُ وَشاءَ فُلانٌ، وَلَكِنْ قولُوا ما شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ ما شَاءَ فُلانٌ
«Böyle Allah istedi ve felâncı istedi» dep aytmañız, amma: «Böyle Allah istedi, son ise felâncı istedi» dep aytıñız».
Abu Daud 4980. Şeyh al-Albani bu hadiske sahih dedi. Baq «Silsilâ as-sahiha» 137, «Sahih al-cami’ as-sağir» 7406.
İbn Abbasnıñ sözlerinden rivayet eteler, bir kere bir insan Peyğamberimizge ﷺ kelldi ve Peyğamberimizge ﷺ dedi: «Bunı Allah istedi ve sen — مَا شَاءَ اللَّهُ وَشِئْتَ». Peyğamberimiz ﷺ açuvlandı ve dedi:
أجَعَلْتني لِلَّهِ نِدّا ؟ بَلْ مَا شَاءَ اللَّهُ وَحْدَهُ
«Sen Allahqa meni ten yaptıñmı? Bunı tek bir Allah istedi, dep ayt».
İbn Macah 2117. Şeyh al-Albani bu hadiske yahşı dedi. Baq «Sahih al-cami’ as-sağir» 495, «as-Silsilâ as-sahiha» 139.
Böylece, biz yada «bunı Allah istedi — مَا شَاءَ اللَّهُ», yada «bunı Allah istedi, son ise felâncı» demek kerekmiz.
• Ekincisi. Allahnıñ adınen degilda, ana-babanen, babanen, ananen, evlâdlarnen, namusnen, ötmeknen yemin etmek.
Peyğamberimiz ﷺ dedi:
مَنْ حَلَفَ بِغَيْرِ اللَّهِ فَقَدْ أَشْرَكَ
«Kim Allahtan ğayrı yemin etti, o Allahqa şerik qoştı».
At-Tirmizi 1535; Abu Daud 3251. Şeyh al-Albani «Sahih at-Tirmizi» de bu hadiske sahih dedi.
Kenede Peyğamberimiz ﷺ dedi:
مَنْ حَلَفَ بِالْأَمَانَةِ فَلَيْسَ مِنَّا
«Kim öz namusınen yemin etse, böyle insan bizlerden degildir».
Ahmad 22980; Abu Daud 3253 . Şeyh al-Albani «Sahih Abu Daud» toplumında bu hadiske sahih dedi.
• Üçüncisi. Pek sıq insanlarnıñ ağızlarından böyle sözler eşitmek mümkün: «Bunı ve bunı yapmaq menim boynumda, qalğanı ise Allahtandır». Böyle aytma. Sen kimsin, ne içün sen sebeplerni ve öz amelleriñni emiyetini o qadar yükseltesin?! Aqiqatten, bütün ameller tolusınen, eñ başından ve daimiy Yüce Allah (subhanahu vaye taalâğa) aittir.
• Dörtüncisi. Bazı insanlar deyler:
الله على ما يشاء قدير
«Allah itsegenine mustaidtır». Bir kimse sorar: «Bu kelimede yaramay ve taacip olğan ne bar?» Allahnıñ istegi ve iradesi Onıñ qudretini sıñırlamaz. Allah istegenini ve istemegenini yapa bilir. Onıñ içün böyle aytmaq kerek:
إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
«Şübesiz, Allah er şeyge qadirdir. Er şeyge, tek istegenine degil».
• Beşincisi. Pek sıq eşitmek mümkün nasıl insanlar vaqıtnı, künni, yıllarnı, aylarnı, yelni ve ava araretini sögeler. Bu yasaqtır ve büyük günahtır, çünki bu şeylerni Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) idare ete. Eger vaqıtta, avada, yelde yaramay bir şey bar ise, şübesiz bu Allahnıñ iradesi ve tayin etüvi iledir.
Peyğamberimiz ﷺ dedi:
يَقُولُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: يُؤْذِينِي ابنُ آدمَ يَسُبُّ الدَّهْرَ وَأَنَا الدَّهْرُ، أُقَلِّبُّ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ
«Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dey: “Adem oğlu vaqıtnı sögerken Meni ıncıta, şübesiz vaqıt – bu Menim: Men kün ve gecelerni çevirem”».
Al-Buhari 4826 ve Müslim 2246.
Diger rivayette aytılğan:
لا تَسُبُّ الدَّهْرَ، فإنَّ اللَّهَ هو الدَّهْر
«Vaqıtnı sögmeñiz, çünki vaqıt – bu Menim».
Müslim 2246; Ahmad 2/395, 491, 496 ve 499 Abi Hureyradan.
Vaqıt (ad-dahr) – bu Allahnıñ adlarından birisi degil. Yoq. Vaqıt – bu Allahnıñ mahlüqı. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bu künlernen emir etmekte. Onıñ içün ayrı künlerni sögmeniz, kün ve aylarnı qarğamañız. «Böyle kün yada böyle ay lânet olsun» deme.
Ubayy ibn Ka’b rivayet ete, Peyğamberimiz ﷺ dedi:
لا تَسُبُّوا الرِّيحَ، فَإِذَا رَأَيْتُمْ مَا تَكْرَهُونَ فَقُولُوا:
«Yelni sögmeniz. Eger siz begenmegen bir şey körseniz, böyle aytıñız:
اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ هَذِهِ الرِّيحِ وَخَيْرِ مَا فِيهَا وَخَيْرِ مَا أُمِرَتْ بِهِ
وَنَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ هَذِهِ الرِّيحِ وَشَرِّ مَا فِيهَا وَشَرِّ مَا أُمِرَتْ بِهِ
/Allahumma, inna nas’alü-kâ min hayri hazihi-r-rihi, va hayri ma fi-ha va hayri ma ümirat bi-hi.
Va na‘uzu bi-kâ min şarri hazihi-r-rihi, va şarri ma fi-ha va şarri ma ümirat bi-hi!/
«Allahım, bizge bu yelniñ, ve onda olğanını ve oña emir etilgenini hayırını bizge nasib et. Ve Saña bu yelniñ şerrinden, ve onda olğan ve oña emir etilgen zulümden, qorçalavnen muracat etemiz».
Ahmad, 5/123; ibn Abi Şeyba, 6/27; al-Buhari «Adab al-Mufrad», 719; at-Tirmizi, 2252; an-Nasai «Sunan al-Kubra», 6/231-232; al-Hakim, 2/298.
• Altıncısı. Bu bir kimsege daimiy hayat ve savluq istemek: «Allah seniñ buluñmañnı daimiy yapsın, daimiy savluq nasib etsin, daimiy yaşañız, bir zaman ölmeñiz…». Böyle sözler aytılması (أبقاك الله) caiz degildir, çünki ebediylik ve vefadarlıq tek Yüce Allahqa aittir.
كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ
وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ
«Yer yüzünde olğan er canlı yoq olacaq. Ancaq azamet ve ikram saibi Rabbiñiz zatı baqiy qalacaq».
(«ar-Rahman», 55:27).
AbduLlah, imam Ahmadnıñ oğlu rivayet ete, ne zaman onıñ babasına böyle sözler aytqanlarında o qail olmay edi ve ayta edi:
قد فُرِغَ منه
«Bu şey tayin etilgen, erkes ölecek: em insanlar, em de cinler, ayvanlar, ve bütün yer yüzünde olğanlar. Allahtan ğayrı erkes. Bir kimse ve bir şey içün ebediylik ve baqiylik yoq».
كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ
«Onıñ zatından başqa er şey yoq olacaq».
(«al-Qasas», 28:88).
«Allah saña uzaq ömür nasib etsin» demekte doğru degil. Çünki biz bilmeymiz. İnsannıñ ömüri hayırlımı olacaq. Belkim bu insan uzaq ömür yaşap yaramay, pis ameller yapacaq. Onıñ içün hadiste rivayet etile: «… eñ yaramay insan, bu uzaq ömür yaşap yaramay ameller yapqan kimsedir».
İbn Hibban 484, 2981; İbn Abi Şeyba 13/254; Al-Bazzar 1971; Ahmad 2/235, 403.
Eger sen aytsañ: «Allah seniñ ömüriñni Oña itat olmaqta uzaytsın. Allah saña hayır amel yapmaqta ömüriñni uzaytsın», böyle sözler caizdır.
• Yedincisi. Aytmağa mümkün olmağan zaman «ayğay» sözlerini aytması. Bir şey olıp keçken son yada insanlar bir şeyden mahrum qalğan son, olar ağlanıp deyler: «Ayğay böyle yapsa edim, böyle olur edi. Eger men evden yarım saat keçke çıqsa edim, bu şey olmaz edi. Oña ilâc berse edim, o ölmez edi».
Bu yasaq olğan sözlerdendir. Birinciden, bu faydasız ve endi bir şeyni deniştirmez. Ekinciden, bu şeytanğa insannıñ yüregine ğam ve qasevet kirsetmesine keñ qapularnı aça. Üçünciden, bu qaderge qarşı çıqmaqtır: eger bir şey olıp keçti ise, bu başqaca olmaz edi, demek bu Allahnıñ yazısıdır. Onıñ içün Peyğamberimiz ﷺ dedi:
احْرِصْ عَلَىَ مَا يَنْفَعُكَ وَاسْتَعِنْ بِاللّهِ وَلاَ تَعْجِزْ
وَإِنْ أَصَابَكَ شَيْءٌ فلا تَقُلْ لَوْ أَنِّي فَعَلْتُ كَانَ كَذَا وَكَذَا
وَلَكِنْ قُلْ قَدَرُ اللَّهِ وَمَا شَاءَ فَعَلَ
فَإِنَّ لَوْ تَفْتَحُ عَمَلَ الشَّيْطَانِ
«Saña fayda olğan şeyge areket et, ve ayni zamanda Yüce Allahqa tevekkül yap ve zaifleşme. Eger sennen bir şey olıp keçse (bahsızlıqtan, seniñ begenmegen şeyleriñden saña kelse): “Eger men böyle yapsa edim böyle olur edi” – deme, amma aytki “Budır Allahnıñ yazısı, ve O istegenini yaptı”, çünki bu «edim» şeytanğa qapularnı aça».
Müslim 2664.
• Aytması yasaq olğan şeylerden sekizincisi. Ne zaman insan vefat etti, insanlar taziyye aytarken böyle deyler: «O köklerge ketti, Cennetke ketti, daimiy raatlıqnı taptı». Yada raatlıq tapqan ruh aqqında ayet oqup başlaylar:
فَادْخُلِي فِي عِبَادِي وَادْخُلِي جَنَّتِ
«(Seçken) qullarım arasına qoşul ve cennetime kir!»
(«al-Facr», 89: 29-30).
Sen bu insannı Cennette olacağından, Yüce Allahta raatlıq tapqanını qaydan bilesin? Bu haramdır. Bir kimse bilmez bu insannen ne olacaq, çünki bu sırlı bilgidir, ve bu bilgi tek bir Allahqa aittir. Onıñ içün böyle aytmaq yasaqtır. Bazıları mezar aqqında sonki olacaq yer kibi laf eteler: «انتقل إلى مثواه الأخير» «O sonki baracaq yerini taptı». Öyle ise Mahşer künü olacaq tirilmek (al-ba’s) nasıldır? Mahşer meydanında insanlarnı toplanması ve esaplanması nasıldır? Cennet ve Cehennem? Bu sözler (mezar sonki yer olacağı aqqında sözler) tirilecekke küfür körsetmektir. İnsanlar bir kimseler içün Cennetni şaat etkeninden ğayrı bazı kimseler içün şehid qararı çıqaralar. Ayrı insanlar içün şehid demek yasaqtır, çünki şehidlik – bu insannıñ yüreginde olğan, onıñ ihlâslığınen bağlı olğan şeydir. Sen qaydan bilesiñ, bu ihlâslı olaraq Allah rizası içün edi mi? Onıñ içün bir kimse aqqında şaatlıq etip o şehid demek olmaz. Peyğamberimiz ﷺ dedi:
وَاللهُ أَعْلَمُ بِمَنْ يُكْلَمُ فِي سَبِيلِهِ
«Onıñ yolunda yaralanğan kimseni Allah daan güzel biler».
Al-Buhari 2803.
Bir kimse içün şehid demek yasaqtır, tek Yüce Allah aytqanlardan ve Peyğamberimiz ﷺ aytqanlarından ğayrı. Ümer kibi, Osman kibi ve ilâhrı.
• Doquzıncısı. Pek sıq eşitemiz, nasıl insanlar deyler: «taqdirnı iradesinen», «sert taqdirge», «taqdir istedi», «vaziyet istedi», «vaziyetniñ iradesinen». Bular episi doğru olmağan sözler. Vaziyetniñ, taqdirnıñ iradesi yoq. Er bir şey tek Yüce Allahnıñ iradesi ile olıp keçe. Böyle aytmaq hatadır.
• Onuncısı. Daan pek sıq olğan hatalardan birisi, insanlar kelişmegen yerde in şa’a Llah (إن شاء الله – «eger Allah istese») kelimesini aytalar, ne zaman bu sözlerni duağa qoşalar ve özleri içün yada daan bir kimse içün aytalar:
«Allahım, meni bağışla in şa’a Llah — اللهم اغفر لي إن شئت». Yada deyler: «Allah seni bağışlasın, in şa’a Llah — غفر الله لك إن شاء الله». Yada: «Allah saña hayırnen qaytarsın, in şa’a Llah».
Dua yapqanıñ zaman Allahnıñ iradesine bağlanmadan israrlı olacañ. Duanı Allahnıñ iradesine bağlamağa ne kerek, onsızda Yüce Allah istegenini yapar, Onı bir kimse zorlatıp olamaz? Peyğamberimiz ﷺ dedi:
لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي إِنْ شِئْتَ اللَّهُمَّ ارْحَمْنِي إِنْ شِئْتَ لِيَعْزِمِ الْمَسْأَلَةَ فَإِنَّ اللهَ لَا مُكْرِهَ لَهُ
«Arañızda bir kimse: “Allahım meni bağışla eger isteseñ, Allahım maña merhamet eyle eger isteseñ”, dep aytmasın, insan Allahtan kesenkes soramaq kerek, çünki Yüce Allahnı zorlatacaq bir kimse yoqtır».
Al-Buhari 6339; Müslim 2679.
Ne zaman insan öz duasına «in şa’a Llah» qoşa, birinciden o sanki Allahnı bir kimse zorlata bilir dep tüşüne. Ekinciden, sanki Allah içün insanğa bir şey bermege ağır. Üçünciden, sanki Allahqa qarşı «isteseñ ber istemeseñ berme» dep buluna.
Onıñ içün qattı ve keskenkes ayt, Allahtan sora.
Ne zaman «in şa’a Llah» kelimesini aytmaq mümkün? Kelecekte yapılacaq işleriñni hatırlağanda ayt.
وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَلِكَ غَدًا إِلَّا أَن يَشَاء اللَّهُ
«Allahnıñ istegenine bağlamağance (in şaaLlah demegence) iç bir şey içün «bunı yarın yapacam» deme».
(«al-Kâhf», 18:23-24).
• On birincisi. Bazıları günâh yapqan kimselerni körgende: «Seni Allah bağışlamaz», dep aytalar.
Ey Allahnıñ qulları, Yüce Allah bağışlaycaq demedi ise, Onıñ yerine qarar çıqarmağa, kimni bağışlaycaq, kimni ise bağışlamaycaq aqqında qarar çıqarmaqtan qorquñız.
Peyğamberimiz ﷺ dedi:
أنَّ رَجُلًا قالَ: واللَّهِ لا يَغْفِرُ اللَّهُ لِفُلانٍ، وإنَّ اللَّهَ تَعالَى قالَ: مَن ذا الذي يَتَأَلَّى عَلَيَّ أنْ لا أغْفِرَ لِفُلانٍ، فإنِّي قدْ غَفَرْتُ لِفُلانٍ، وأَحْبَطْتُ عَمَلَكَ
«Bir zaman bir insan dedi: “Allahnen yemin etem, Allah felâncını bağışlamaz!” O zaman Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dedi: “Men onı bağışlamaycam dep Menim yerine yemin etken kimse, kimdir? Men onı bağışladım, seniñ amelleriñni ise Men boşuna yaptım!”».
Müslim 2621.
Ve Abi Hureyra dedi: «…Allah bir kimseni bağışlamaz dep, tek bir söz ayttı ve böylece o em bu hayatını em de ahiret hayatını telef etti».
Ahmad 8275; Abu Daud 4901. Bu hadisnı sahih olğanını şeyh al-Albani tasdıqladı, Muqbil al-Vadii ve Şuayb al-Arnaut. Baq «Şarh at-Tahaviya» 318, «Sahih al-Musnad» 1318, «Tahqiq al-Musnad» 8275.
Allah bizge merhamet eylesin ve bağışlasın!
Ey Allahnıñ qulları yasaq olğan ve insanlar aytqan sözlerni arasında
• On ekincisi. Ne zaman insanlar yalan aytalar ve deyler: «Allah şaattır. Men bir şey yaptım yada yapmadım, ve bunı Allah bile». Ve bu yalannı olar Yüce Allahnıñ bilgi derecesine kötereler.
İbn Abbas, Allah ondan razı olsun, şübesiz Allah ögünde bu eñ büyük günâh, dedi. Diger alimler dediler, bu küfür sözleridir.
• On üçüncisi. Adamlar insannıñ yüzüni sögeler. Olar deyler: «Allah onıñ yüzüni aramlasın, onı igrenç ve pis yapsın — قبح الله وجهه». İnsannıñ nasıl yüzüne urmağa mümkün olmağanı kibi, ayni onıñ yüzüni sögmege olmaz.
Çünki Peyğamberimiz ﷺ dedi:
إِذَا ضَرَبَ أَحَدُكُمْ فَلْيَجْتَنِبْ الْوَجْهَ وَلَا يَقُلْ قَبَّحَ اللَّهُ وَجْهَكَ وَوَجْهَ مَنْ أَشْبَهَ وَجْهَكَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ خَلَقَ آدَمَ عَلَيْهِ السَّلَام عَلَى صُورَتِهِ
«Eger arañızda kim de kim ursa, yüzden qaçınsın ve demesin: “Allah seniñ yüzüñni ve seniñ yüzüñe oşağanlarnıñ yüzlerini beşaret yapsın”. Çünki Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Ademni onıñ şekilinde yarattı».
Müslim (2612–12). «Sahih Müslimniñ» rus tilinde qısqa añlatmasını baq (№1839); Ahmad (2/315, № 7414) «Musnadda», ve Ahmad Şakir onıñ isnadı sahih dedi.
İnsannıñ başqa vucud azalarını alsaq, alimler deyler, olarnı da sögmek caiz degil, amma yüz kibi degil, ve bazı vaqıtlarda izin berile, ve sahabeler bunı böyle añlay ediler. Onıñ içün Bişr İbn Marvan adlı ükümranlardan birisi, cuma hutbesinde minberde turarken, qollarını köterip dua yapıp başladı, sahabelerden birisi Umara ibn Ruyeyba, Allah ondan razı olsun, dedi:
قَبَّحَ اللَّهُ هَاتَيْنِ اليَديْنِ لَقَدْ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَمَا يَزِيدُ عَلَى أَنْ يَقُولَ بِيَدِهِ هَكَذَا
«Bu eki qolıñnı Yüce Allah beşaret yapsın! Men kördim, Allahnıñ elçisi ﷺ bundan ğayrı bir şey yapmay edi», — ve o öz işaret parmağınen körsetti.
«Sunan at Tirmizi», 517. Abi İsa at-Tirmizi: «Bu güzel sahih hadis» dedi.
Yani hutbe vaqıtında qollarını köterip dua yapmay edi, eger yapsada, hadiste rivayet etilgeni kibi, tek işaret parmağını kötere edi.
• On dörtüncisi. Yasaq sözlerden, ey Allahnıñ qulları, ne zaman insan v لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ «Lâ haulâ va lâ quvvata illâ biLlâh» Bir vaziyetni başqa vaziyetke çevirmege, deniştirmege bir kimseni çaresi yoq («Allahtan ğayrı küç ve quvvet bir kimsede yoq»), bu cümleni sonuna qadar aytmadan böyle dey: «لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ (lâ haulâ va lâ quvva) yada لا حَوْلَ (lâ haulâ)». İnsan bu cümleni tolusınen aytmay, ve böylece Yüce Allahnıñ qudretini inkâr ete.
• On beşincisi. Daan pek sıq ola. Buña diqqat oluñız, belkim siz yada aile azalarıñız, ana- babañız, evlâdlarıñız bunı yapmaqta, siz ise oña emiyet bermeysiniz. Ne zaman bir kimsenen bir vaqiya olıp keçkenini, qastalıq kelgenini eşiteler ve deyler: «Ğaripçik, Allahnen yemin etem, o böyle yazını aq qazanmadı». Yada deyler: «Ne içün yahşı insanlar erte öleler (erte keteler), yaramaylar ise yaşamağa devam eteler?» Bu nasıl sözler? Bu Yüce Allahnıñ qaderine qarşı çıqmaq ve narazılıq körsetmek sözleridir. Bu Yüce Allahqa qarşı gzel ahlâqı olmağanını körsete. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bir kimsege qarşı zalımlıq yapar yada adaletsizliknen davranır dep tüşünesinmi aceba?
Aytılğan:
وَلَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا
«… ve seniñ Rabbiñ bir kimsenen adaletsizlik ile davranmay».
(«al-Kâhf», 18:29).
• On altıncısı. Ne zaman kim de kim duanen Yüce Allahqa degilda Onıñ sıfatlarına duanen muracat ete.
Misal olaraq, böyle dey: «Ey Allahnıñ rahmeti, maña merhamet eyle». Böyle olmaz. Tek bir Allahqa muracatnen bulunmaq kerek, Onıñ sıfatlarına degil. Biz Yüce Allahqa Onıñ adlarınen, sıfatlarını hatırlap muracat etemiz, amma tek Oña.
يا رحمن يا رحيم ارحمني
«Ya Rahman, ya Rahim, maña merhamet eyle».
• On yedincisi. Pek sıq rast kele. Ne qadar insanlar yahşını körmek yerine, er zaman ve er yerde yaramaynı qıdıralar, başqalar içün er vaqıt yaramay aytalar ve deyler: «İnsanlar öldü». Yada deyler: «Siz eşittinizmi, anda böyle günah, böyle zulüm yapıla?» Bu doğru degil. Adamlarnı coyulğan ve ölgen saymaq olmaz. Peyğamberimiz ﷺ dedi:
إِذَا قَالَ الرَّجُل: هَلَكَ النَّاسُ، فَهُوَ أَهْلَكُهُم
«Eger bir insan: “Adamlar öldü”, — dese, o ölgenlerden birincisidir (olardan daan ziyade ölgendir)».
Ahmad 2/342; Müslim 2623; Abu Daud 4983.
Eger özüñ içün qasevet etseñ, ümet içün qasevet etseñ, hayırğa davet etip zulümden saqındırsañ, — bu pek güzeldir. Amma eger sen musulmanlarnı er zaman coyulğan saysañ, olarnıñ yañlışlarını arasañ, insanlarnen yapılğan günahlar aqqında ayta berseñ, tek yaramay ve hatalar aqqında haberlerni tarqatsañ, hayır aqqında aytmasañ, ayni zamanda özüñni daan güzel sayasıñ, öyle ise – bu büyük bir belâdır. Qaide olaraq, böyle yapqan insan özüni başqalardan daan güzel sayya, ve insanlarnı yamanlarken özünen ve öz amellerinen qanaatlene. Çoq kimseler yapqanını yapmağa kerek degil. Oturalar, ve kim nasıl zulüm yapqanını laf etip başlaylar. Böyle degil. Eger sen insanlar içün qasevetlenseñ, olarnı davet et, tenbiyle, adamlar öldü deme.
Sen böyle yaparken, birinciden özüñni maqtaysıñ, özüñni başqalardan daan üstün sayasıñ; ekinciden, eger hayır aqqında aytılmasa, bu insanlarnı günâhqa batı fikirine ketirer ve olarnı raatlandırar. Eger sen insanğa tek onıñ husurları, hataları, yañlışları aqqında aytsañ, o insan özüni asla coyulğan dep sayar, ve endi asla ümüt yoq dep qollarını tüşürer. Eger ise sen eyilik aqqında aytsañ, insanlarnıñ ruhları köterilir, ve o zaman insan der: «Demek, mende yahşılıqtan bir şey bar, ve men onı qorçalamaq kerekim».
• On sekizincisi. Aqaretler «sen eşek», «sen köpek», «sen teke» ve ilâhrı. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) insan aqqında böyle buyurdı:
وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً
«kene insan oğullarını yaratqanlarımıznıñ bir çoqundan aqiqaten üstün ettik».
(«al-İsra», 17:70).
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) insannı ayvan kibi yaratmadı: O, insanğa aqıl berdi, seçme ve til berdi. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) oña çeşit türlü ayvanlarnı boysundırdı. İnsan Allah ögünde afzal körüne, öyle ise, insanlar qavğalaşqanda «sen eşek», «sen köpek», «sen teke» dep aqaret yaamaq, bu birinciden yalan, ekinciden ise, bu insanğa aqaret yapmaqtır.
• On doquzıncısı. Yasaq olğan sözlerden aytacağımız sonki söz, bu ne zaman insannen bir şey olıp keçe (maşnası çuqurğa tüşe, yada o özü qaqıla) o şeytannı sögüp başlay:
تَعِسَ الشيطانُ
«Şeytan yoq olsun, şeytanğa lânet olsun, Allah onı masqara etsin». Bu doğru sözler degil.
Abul-Malihten rivayet etile, bir zaman bir insan Peyğamberimiznen ﷺ bir eşek üstünde kete eken (Peyğamberimiz ﷺ alçaqgöñülli edi, o eşek üstünde yüre edi ve artına daan bir kimseni oturta edi), bu eşek qaqıldı, ve bu insan: «Şeytan yoq olsun», dedi. Bunı eşitip Peyğamberimiz ﷺ dedi:
لَا تَقُلْ تَعِسَ الشَّيْطَانُ فَإِنَّكَ إِذَا قُلْتَ تَعِسَ الشَّيْطَانُ تَعَاظَمَ الشَّيْطَانُ في نَفْسِهِ وَ قَالَ: صَرَعْتُهُ بِقُوَّتِي. فَإِذَا قُلْتَ بِسْمِ اللَّهِ تَصَاغَرَتْ اِلَيْهِ نَفْسُهُ حَتَّى يَكُونَ اَصْغَرَ مِن الذُّبَابِ
«”Şeytan yoq olsun!”, deme – çünki ne zaman sen “Şeytan yoq olsun!” dep aytasıñ ve onı sögesiñ, şeytan öz nefsinde kibirlenip başlay, ve dey: “Men onı öz küçümnen yeñdim”. Eger ise sen deseñ: “Allahnıñ adınen /Bi-smi-Llâh/”, o zaman şeytan çibin kibi yufaq ola».
Abu Daud, 4982; Ahmad, 5/59; al-Hakim, 4/292. Bu hadis sahih. Baq «at-Tarğib ua-Ttarhib», 276.
Şeytannı lânet etkeniñde ne fayda bar? Allah endi onı lânet etti. İnsan onı lânet etkende, şeytan tek quvana: oña ne zarar bar, insanğa ne fayda bar. Eger ise «Bi-smi-Llâh» deseñ, o zaman şeytan yaramay olıp başlay, vaziyet doğurlana, Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) Öz rahmetinen insannıñ vaziyetini doğurlay. Ağır bir vaziyette olğanıñda «Bi-smi-Llâh» de. Bu tekşirilgen. «Auzu billâhi mine ş-şeytani r-racim» dep Allahtan şeytandan qarşı qorçalav sora. Allahtan şeytandan qarşı qorçalav sora. «Bi-smi-Llâh» ve Allahtan şeytandan qarşı qorçalav istemek – bu şeytannen küreştir. Bu sözlerden şeytanğa yaramay olacaq, saña ise büyük fayda olacaq.
Ey Allahnıñ qulları, bu insanlar aytqan yasaq sözlerden ve ceumlelerden bazılarıdır. Musulman kişi öz tilini yañlış ve hatalardan qorçalamaq kerek, onıñ içün Peyğamberimiz ﷺ dedi:
مَن يَضْمَن لِي مَا بَيْنَ لَحْيَيْهِ وما بَيْنَ رِجْلَيْهِ، أَضْمَنْ لَهُ الْجَنَّةَ
«Kim de kim öz cağları arasında olğanına (öz tiline) ve ayaqları arasında olğanına (cinsiy azalarına) kefalet etse, men oña Cennetni kefalet eterim».
Al-Buhari 6474; at-Tirmizi 2408.
Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) bizlerni Cennet sakinlerinden yapsın. Bizim künlerimizde, ey Allahnıñ qulları, yasaq sözler ve cümleler daan çoq olıp başlay, olar türlü şekilde olalar, onıñ içün insan dinini ögrenmek kerek. Bu episi bizim cailligimizden, bilgi saiblerine suallernen muracat etmegenimiz sebebinden. Şirkten, yañılıqlardan, günahlardan arınmağa tırış, ve öz tiliñni bularnıñ episinden arındırmağa tırış, çünki er aytılğan sözüñ esaptadır. Yüce Allah (Subhanahu va Ta’alâ) dedi:
مَا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ
«İnsan iç bir söz söylemez ki, yanında közetici yazmağa azır bir melek olmasın».
(«Qaf», 50:18).
Тазе тефсирлер